literatuur podcast

‘De taal waarmee we migraine beschrijven schiet schromelijk tekort’: Emma Laura Schouten ontwikkelde er zelf een voor ‘Nachtschade’

In het voor De Bronzen Uil genomineerde Nachtschade belicht Emma Laura Schouten de lelijke en de mooie kant van een ziekte die vaak onzichtbaar blijft: migraine. In de aanloop naar de uitreiking van de debuutprijs op 29 november schuiven zij en de vijf andere genomineerden aan bij onze podcast De Eerste Keer, waar ze vertellen over de kunst van het debuteren.

“Migrainepatiënten lazen mijn boek en werden misselijk van sommige passages”, zegt Emma Laura Schouten in De Eerste Keer, een podcast van de lage landen. In deze speciale zesdelige editie van de reeks spreekt Dirk Vandenberghe met de zes genomineerden van De Bronzen Uil 2025, de prijs voor het beste Nederlandstalige debuut van het voorbije jaar. “Ik vond het misschien vreemd om dat te horen, maar ergens is het een compliment.”

‘Een rijk debuut vol literaire verwijzingen’: onze recensent over ‘Nachtschade’

Nachtschade is het fragmentarisch opgetekende verhaal van een jonge vrouw die leeft met haast voortdurende helse hoofdpijn. Het is een duivelse kwelling die ze ‘Antaura’ noemt, naar de Griekse migrainedemon, een kwaadaardig zeewezen dat zich in je hoofd nestelt. Wat de vrouw ook probeert, niets brengt verlichting. Het enige wat rest is een leven in wat ze zelf de “tussentijd” heeft genoemd, hopend op een pijnvrije toekomst. Tussendoor voedt Schouten de gedachten van haar personage met de verhalen van Simone Weil, Susan Sontag of Joan Didion: vrouwen die allen op gezette tijden het ongewenste bezoek kregen van Antaura.

“Migraine zit vast in een medische taal, die vaak simplistisch en binair is: zit je pijn links of rechts? Voelt ze bonkend of kloppend aan? Wat is je pijncijfer op een schaal van 1 tot 10? Ik heb metaforen gezocht die dichter bij mijn ervaring staan, in de hoop dat anderen zich daar iets bij kunnen voorstellen.” Die tastbaarheid vindt Schouten belangrijk, want migraine blijft een onzichtbare ziekte – zeker bij vrouwen. “Ze komt ruim drie keer vaker voor, en wordt systematisch ondergediagnosticeerd en onderbehandeld. Die vrouwelijke ervaring wilde ik beschrijven.”

Schouten erkent dat het lang heeft geduurd voordat ze zelf is gaan accepteren dat migraine zoveel ruimte inneemt in haar leven. “Die ruimte wilde ik er dan ook voor maken. In mijn eigen leven, maar ook in de literatuur. Als een personage in een roman migraine heeft, dan verdwijnt die figuur vaak in een kamer met gesloten deur en dichtgetrokken gordijnen – uit het zicht van de lezer. Wat gebeurt daar? Die vraag wilde ik via Nachtschade binnenlaten in de literatuur. Want in de lelijkheid van migraine kan ook een schoonheid vervat zitten, een zoektocht naar taal, je verhouding tot tijd en je lichaam. Migraine kan een bron van creativiteit zijn.”

Beluister ook de afleveringen met Safae el Khannoussi en Lieselot Mariën.

De Eerste Keer

In de podcastreeks De Eerste Keer zijn schrijvers te gast die onlangs een literair debuut uitbrachten. Met journalisten Anouk van Kampen en Dirk Vandenberghe praten ze over de drang om te schrijven, het maakproces van hun debuten, en de verhalen die ze nog willen vertellen.

Deze speciale editie rond De Bronzen Uil is een samenwerking van de lage landen met het Willemsfonds en het Algemeen-Nederlands Verbond.

De podcast De Eerste Keer is een aanvulling op onze gelijknamige recensierubriek.

De Bronzen Uil

De Bronzen Uil is de Nederlandstalige literaire debuutprijs van het Algemeen-Nederlands Verbond en Willemsfonds vzw, met DE LAGE LANDEN als mediapartner. De uitreiking op zaterdag 29 november vindt na veertien edities in Gent voor het eerst plaats in Brugge, in de stadsbibliotheek en Theaterzaal Biekorf.

De winnaar ontvangt een geldprijs van 10.000 euro en een bronzen beeld. Vorig jaar won Maria Kager met De buitengewoon geslaagde opvoeding van Frida Wolf.

De jury van 2025 wordt voorgezeten door Peter Van den Eede en bestaat verder uit Majida Bellal, Marleen Bongers-Dek, Melissa Giardina, Miriam Piters, Rashid Mohammad Hosseini, Sofie Vandamme, Sylvain Peeters en Wim Van Gelder.

Breng zelf je stem uit

Nog tot en met 26 november kun je via dit formulier stemmen voor De Lezersprijs. Jouw stem gaat mee met die van lezersjury’s van ANV, Antwerpen Leest, Brugge Leest, Dwaalzin, Gent Leest, Leuven Leest, Oostende Leest en het Willemsfonds. De winnaar ontvangt een kunstwerk.

• Emma Laura Schouten