“Ik ben uw leider, dus ik volg u.” De alarmerende lokroep van het populisme.

In dit essay betoogt René Cuperus dat politiek populisme een verschijnsel is met een positief en een negatief gezicht. In negatieve zin wijst populisme op een demagogische betoogtrant, op het manipuleren van onderbuikgevoelens. In positieve zin kan populisme ook een waakhond van de democratische verhoudingen zijn, een alarmbel tegen ontwortelde maatschappelijke turbulentie. In de hedendaagse Europese samenleving is een nieuwe maatschappelijke scheidslijn ontstaan. Zij verdeelt twee groepen mensen: zij die de toekomst als uitdaging zien (de progressief-libertair-liberale middenklasse) en de “autoritair” georiënteerde lageropgeleiden die de transformatie van de samenleving niet hebben kunnen bijhouden. Deze laatste groep mensen is zeer vatbaar voor het rechts-populisme zoals dat overal in Europa de kop opsteekt. Zij voelen zich immers niet meer thuis bij de traditionele sociaal-democratische partijen, die transformeerden van arbeiderspartij naar links-progressieve partij voor studenten, vrouwen en minderheden en die bovendien meewerkten aan de hervorming van de verzorgingsstaat. Als men de voedingsbodem wil ontnemen aan het rechts-populisme en aan de sociaal-economische marginalisering van grote groepen in de samenleving, dan moeten sociaal-democratische volkspartijen met grote urgentie een links-populistische kniebuiging maken wat hun programma, stijl en communicatie betreft.