De tweejaarlijkse Vlaams-Nederlandse top die recent plaatsvond in Den Bosch liet ons wat op onze honger zitten. Verder in deze eerste editie van de nieuwsbrief VL ⇄ NL staan we stil bij de nieuwjaarstoespraak van de Nederlandse ambassadeur bij het Algemeen-Nederlands Verbond en cultuur als het onderschoven kindje in de Vlaams-Nederlandse samenwerking.

Beste lezer,

Een oefening in overeenkomen. Zo noemden hoofdredacteur Hendrik Tratsaert en ik de samenwerking tussen Vlaanderen en Nederland in een opiniestuk dat maandag verscheen in NRC en De Standaard. Zeker, die samenwerking is in eerste instantie ingegeven door welbegrepen gedeeld eigenbelang: Vlaanderen en Nederland zijn economisch sterk verweven en staan samen sterker in de wereld. Maar er is ook een meer romantische reden om de samenwerking te zoeken: juist in tijden dat mensen zich steeds meer opsluiten in het eigen gelijk is het heilzaam te zoeken naar gemeenschappelijke grond met anderen met wie we min of meer een taal delen maar met wie we toch in menig opzicht menen te verschillen.

We schreven dit stuk ter gelegenheid van de lancering van onze gloednieuwe kroniek VL ⇄ NL. Daarin zullen we voortaan de vinger aan de pols houden van de samenwerking en de frictie tussen beide buren. Graag wijs ik nog eens op deze podcast waarin Hendrik en ik meer context geven bij de nieuwe kroniek.

In deze nieuwe maandelijkse nieuwsbrief wil ik u als coördinator van VL ⇄ NL attenderen op actuele ontwikkelingen en interessante gebeurtenissen op het terrein van de Vlaams-Nederlandse betrekkingen. Als u deze in uw inbox wil ontvangen, kan u zich via deze link inschrijven.

Koopman

Op zaterdag 28 januari hield de Nederlandse ambassadeur in België Pieter Jan Kleiweg de Zwaan bij de nieuwjaarsbijeenkomst van het Algemeen Nederlands Verbond een toespraak met als titel "Vlaanderen en Nederland: begrijpen wij elkaar?" Met zelfspot verwees hij naar Voltaire die de Nederlanders typeerde als een volk dat de lucht en het water aan de reiziger verkoopt en Houellebecq die Nederland geen land maar een onderneming noemde. Logisch dus dat hij als Nederlandse koopman begon met het enorme economische belang dat beide regio's voor elkaar hebben. We zijn elkaars op een na grootste handelspartner, investeringen op elkaars grondgebied zorgen voor een flink aantal arbeidsplaatsen en we hebben zelfs samen een haven. "Een binationale haven is een unieke constructie in Europa," zei de ambassadeur.

"De Nederlandse en Belgische krijgsmacht behoren tot de meest geïntegreerde ter wereld," betoogde Kleiweg de Zwaan ook. Die innige samenwerking schetst defensiedeskundige Sven Biscop in deze bijdrage aan de kroniek als een lichtend voorbeeld voor andere Europese landen.

Alleen een goednieuwsshow was het verhaal van de Nederlandse diplomaat evenwel niet. Hij wees op grensoverschrijdende uitdagingen waar we in onze rivierdelta samen voor staan, zoals de energietransitie, en gezamenlijke problemen, zoals de overbelasting van de laaglandse natuur met stikstof en de PFAS-vervuiling in de Schelde. 'Daar zijn de Zeeuwen terecht heel bezorgd over,' zei hij. De spanningen tussen Vlaanderen en Nederland rondom de vervuiling met forever chemicals belicht ik in dit stuk.

@ Hilbert Simonse

De ambassadeur was door de bank genomen positief over de samenwerking op economisch en politiek vlak. Hij sloot af met wat hij "het moeilijkste" noemde: taal en cultuur. Ook op cultureel vlak zag hij veel wisselwerking. Zijn kinderen kennen allemaal de liedjes van K3. In Molenbeek zingen de jongeren de teksten van Nederlandse rappers als Boef uit volle borst mee. Toch had hij ook een twijfel. "Onze taalbeleving drijft uit elkaar," vreesde hij. De vraag in hoeverre dat het geval is, komt ook aan de orde in het dossier "Nederlands is een werkwoord" in het nummer van de lage landen dat op komst is.

De aarzeling over de mate waarin we elkaar nog verstaan en warme culturele banden onderhouden deel ik. Gelukkig zijn er ook lichtpunten. Karin Wolfs laat in dit artikel zien hoe de samenwerking tussen Vlaamse en Nederlandse makers van tv-series hun de mogelijkheid biedt hun werk naar een hoger plan te tillen. En Jasper van Loy toont in deze reportage hoe de Belgische en Nederlandse muzieksector elkaar vinden en hoe het buurland dient als opstapje voor internationale ambities. Deze oefeningen in overeenkomen zijn alvast geslaagd.

Diepe wortels

Op 31 januari vond de tweejaarlijkse Vlaams-Nederlandse top in Den Bosch plaats, de "hoogmis van de betrekkingen" in de woorden van de ambassadeur. In ons opiniestuk riepen Hendrik en ik de regeringen op nadat ze samen gezellig hadden getafeld niet alleen te komen met ronkende woorden over de onderlinge verbondenheid maar met concrete daden om de samenwerking te versterken.

De slotverklaring laat ons wat op onze honger zitten. Zo lezen we: "Nederland en Vlaanderen delen de gemeenschappelijke bezorgdheid over de PFAS-gehalten in de gedeelde waterlopen, zoals onder meer in het Schelde- en Maasbekken." Maar concrete afspraken over bijvoorbeeld het gelijktrekken van normen die de buren volgens Tweede Kamerlid Kiki Hagen hoognodig moeten maken, zijn niet in de tekst te vinden.

De passage over cultuur bevat opnieuw gedragen woorden over diepe wortels die ons blijven verbinden, maar weinig uitgewerkte plannetjes. De bewindslieden beloven bijvoorbeeld "vernieuwde aandacht voor samenwerking tussen het Vlaamse en Nederlandse theaterlandschap", maar hoe dit concreet vorm zal krijgen, vertellen ze niet. Met VL ⇄ NL zullen we op de voet volgen wat er van deze belofte komt.

Suggesties welkom!

Heeft u tips over succesvolle Vlaams-Nederlandse samenwerkingsverbanden die we vooral eens moeten belichten of knelpunten die we hoognodig aan de kaak moeten stellen? Of wil u inzichten over de raakvlakken en spanningen tussen Vlaanderen en Nederland delen? Laat het dan vooral weten! Dat kan door een mail te sturen, maar u bent ook van harte uitgenodigd om onder deze nieuwsbrief een reactie te plaatsen.

Met laaglandse groet,

Tomas Vanheste
tomas.vanheste@onserfdeel.be