NL
Maanden nadat Thomas Heerma van Voss een tijdschrift wees op gestuntel met ChatGPT, is nog steeds geen rectificatie gevolgd. Intussen publiceert een ander blad een nieuwe boekenlijst met onbestaande titels.
Wat hebben de romans Hurricane Season van Brit Bennett, Migrations van Maggie O’Farrell, Boiling Point van Rebecca Makkai en The Rainmakers van Percival Everett met elkaar gemeen? Allereerst: ze staan op de lijst met boekentips voor de zomer die de populaire Chicago Sun-Times en ook enkele andere Amerikaanse kranten publiceerden. De tweede overeenkomst: de schrijvers bestaan wel, maar die boeken niet.
Naar aanleiding van het lijstje ontstond er terechte verontwaardiging: het stuk was overduidelijk tot stand gekomen met ChatGPT – wat de journalist in kwestie, die overigens al jaren publiceert, ook vlug toegaf. In een verklaring zei hij onder meer: “Usually, it’s something I wouldn’t do. I mean, even if I’m not writing something, I’m at least making sure that I correctly source it.”
Ofwel: de fout was naar eigen zeggen niet zozeer dat hij ChatGPT had gebruikt, maar dat hij het niet eventjes had gecontroleerd om de fouten weg te poetsen.
De lijst met boekentips die de 'Chicago Sun-Times' onlangs publiceerdeAfgelopen januari schreef ik op deze site een column over een vergelijkbaar geval van ChatGPT-gebruik. Harper’s Bazaar had toen een boekenjaarlijstje gepubliceerd met plotomschrijvingen die overduidelijk door een computer waren opgehoest. Zo draaide de biografie over Theo van Gogh nu ineens “om het verhaal van Joris, een jonge schilder die niet alleen worstelt met zijn kunst, maar ook met zijn gewicht.”
LEES DE COLUMN VAN THOMAS HEERMA VAN VOSS OVER HOE ZIJN BOEK DOOR AI VERHASPELD WERD
Toen ik de journalist en redacteuren in kwestie destijds mailde over mijn bevindingen, werd ik genegeerd dan wel afgepoeierd. Ook na mijn column vernam ik niets inhoudelijks – anders dan bij Chicago Sun-Times werd hier gekozen voor stilte. Zelfs nu, maanden later, heb ik niemand van de Harper’s Bazaar-redactie gesproken. Geen nagekomen excuses, geen halfbakken verklaring, geen rectificatie.
Stil bleef het eveneens toen dagblad Trouw in januari naar aanleiding van de column contact zocht met de Harper’s Bazaar-redacteuren. Maar kort daarna schreven ook de Volkskrant en NRC Handelsblad erover, en toen de NOS zich er eveneens mee bemoeide, volgde er toch een bekentenis: inderdaad, oeps en foei, er was bij die Harper’s Bazaar-toplijst “helaas kunstmatige intelligentie gebruikt”.
Wat dit alles duidelijk maakt? Het ging Harper’s Bazaar er net als Chicago Sun-Times niet om dat er kunstmatige intelligentie was ingezet, laat staan dat daar ook maar even de vraag werd gesteld wat zulke technologische ontwikkelingen betekenen voor de journalistiek of literatuur. Het ging deze bladen en journalisten erom dat het zo opzichtig gebeurde – en vooral: dat ze betrapt waren. De reacties van Harper’s Bazaar en Chicago Sun-Times hadden niets met inhoud te maken, en alles met reputatiebehoud.
In deze casussen komen veel dingen samen die drastisch misgaan. Een totaal gebrek aan visie op de toepassing van moderne technologieën of de ethiek ervan; onderbetaalde freelancers die te veel werk moeten doen, wegbezuinigde eindredacties; literatuur die voor velen zo abstract is geworden dat zelfs groteske fouten niet worden opgemerkt – en blijkbaar toch die behoefte bij kranten en tijdschriften om toch iets met boeken te doen, misschien omdat men daaraan enige status hoopt te ontlenen.
De reacties van ‘Harper’s Bazaar’ en ‘Chicago Sun-Times’ hadden niets met inhoud te maken, en alles met reputatiebehoud
En nu? Gaan dit soort excessen iets verbeteren in de toekomst, zijn het waarschuwingen die erger voorkomen? Ik heb er steeds minder vertrouwen in. Vorige week, na de Amerikaanse zomertoplijst, mailde ik de hoofdredactie van Harper’s Bazaar weer eens. Hadden ze het nieuwtje over hun Amerikaanse collega’s gezien? Hoe keken ze nu, maanden na hun ChatGPT-gestuntel, naar het gebruik van kunstmatige intelligentie?
Op mijn mail kwam niet meer respons dan de mededeling die maanden geleden onder druk van de NOS werd vrijgegeven – en die zo generiek is dat-ie óók door ChatGPT verzonnen lijkt. “Het gebruik van AI voor het schrijven van artikelen is niet in overeenstemming met onze interne richtlijnen en regels. We betreuren de gang van zaken ten zeerste en er zijn passende maatregelen genomen.”
Gaat er bij ‘The Chicago Sun-Times’ iets veranderen als het stof van dit nieuwe relletje neerdaalt? Is er bij ‘Harper’s Bazaar’ sinds die top vijf eind vorig jaar ook maar iets aangepast?
Tja. Welke richtlijnen en regels zijn dat dan? Welke maatregelen? Harper’s Bazaar valt onder hetzelfde moederbedrijf als The Chicago Sun-Times: Hearst. Is het gebruik van kunstmatige intelligentie daar officieus beleid? Gaat er bij The Chicago Sun-Times iets veranderen als het stof van dit nieuwe relletje neerdaalt? Is er bij Harper’s Bazaar sinds die top vijf eind vorig jaar ook maar iets aangepast?
De journalist die aldaar de boekentop vijf maakte, schrijft na een pauze weer voor Harper’s Bazaar. Sinds mijn column heeft ze me geblokkeerd op alle sociale media. Door een vreemd toeval zat een goede vriendin van me achter haar in een café, pal nadat ik over haar kunstmatige misbaksel publiceerde. Dit is een wending waar zelfs ChatGPT de neus voor zou ophalen, maar het gebeurde echt: die vriendin hoorde hoe de medewerker van Harper’s Bazaar tegen een vriend zei dat ik mij niet zo druk moest maken omdat iedereen ChatGPT gebruikte, dat ik een bully was wegens mijn eerdere column, dat ik die alleen had geschreven voor eigen gewin.
Hè? Wat? Welk gewin?
LITERAIR NIEUWS RECHTSTREEKS IN JE MAILBOX? SCHRIJF JE IN OP ONZE NIEUWSBRIEF
En nee, dit gaat me natuurlijk niet om die journalist, dit gaat me om iets groters. Recapitulerend doet alles aan het ChatGPT-voorval bij Harper’s Bazaar me denken aan hoe politiek tegenwoordig wordt bedreven: negeren, vertragen, afhouden – en pas als het echt niet meer anders kan een bekentenis, terwijl je waar mogelijk ook de beschuldigende partij zwartmaakt.
Wat is er nodig om dit te doorbreken? Als zelfs een aangetoond geval van gebruik van kunstmatige intelligentie – en daaruit voortvloeiende desinformatie – geen glimp van inhoudelijke reflectie of aangescherpt beleid oproept: wat dan wel?
Als zelfs een aangetoond geval van AI-gebruik – en daaruit voortvloeiende desinformatie – geen glimp van inhoudelijke reflectie of aangescherpt beleid oproept: wat dan wel?
De afgelopen maanden is de situatie op dit terrein danig verslechterd. Bigtech krijgt zoals bekend vrij spel van het Witte Huis. De hoeveelheid door ChatGPT gegeneerde en onder valse auteursnamen gepubliceerde boeken op sites als Amazon groeit drastisch; kunstmatige intelligentie wordt meer en meer ingezet om boeken automatisch te vertalen of in te spreken, zonder enige kwaliteitscontrole. Meta gebruikt al tijden zonder toestemming of enige financiële compensatie boeken om haar kunstmatige intelligentie te trainen. Vorige week bracht de Auteursbond naar buiten dat minstens 550 Nederlandse schrijvers en vertalers hebben gemeld dat hun werk door Meta is gestolen. Het is nog maar zeer de vraag of daar juridisch iets tegen te doen valt.
Onontgonnen terrein, dat niet in de verte opdoemt maar al ruimschoots is betreden. Regels zijn er nauwelijks, en worden moeiteloos genegeerd. En dus? Dus zal kunstmatige intelligentie alleen maar verder groeien. Dus holt de waarheid nog verder uit. En er is niemand, geen machtige politicus, geen leidende staat, die hiertegen ferm in verzet kan of wil komen. De kopieën zullen steeds natuurgetrouwer overkomen, maar het blijven reproducties van woorden die al rondzingen, replica’s die de journalistiek en literatuur steeds meer naar een betekenisloze echokamer duwen, waar op den duur geen mens meer aan te pas zal komen, en vervolgens ook geen mens meer naar wil omkijken.
nl
Geef een reactie
Je moet ingelogd zijn op om een reactie te plaatsen.