Context bij cultuur in Vlaanderen en Nederland

Publicaties

Context bij cultuur in Vlaanderen en Nederland

Artikel

Het land van metselaarstekens

Wim Chielens trekt naar twee Frans-Vlaamse dorpen waar de tijd haast stil is blijven staan, maar dan ook weer niet op een manier dat het zielig wordt. Laat je onderdompelen in “La Flandre profonde”!

Artikel

Aire-sur-la-Lys: gered van de sloophamer

“Typisch oud stadje met sfeer, met talloze oude huizen, maar verwaarloosd en vervallen.” Zo beschrijft Jozef Van Overstraeten Aire-sur-la-Lys, Ariën aan de Leie. Dat zijn de uitgelezen plekken om vijftig jaar na het verschijnen van het boek...

Artikel

Oorlog en vrede zijn geen tegenpolen

Vrede kan een voedingsbodem zijn voor nieuwe oorlogen. Dat heeft de geschiedenis al duizenden keren aangetoond. Al ziet cultuurhistorica Lotte Jensen zeker één uitzondering.

Artikel

De Franse Nederlanden of Frans-Vlaanderen

De Franse Nederlanden, Frans-Vlaanderen, de Zuidelijkste Nederlanden, Zuid-Vlaanderen of gewoonweg Vlaanderen: een handvol namen voor het gebied dat nu officieel en saai Nord-Pas-de-Calais heet. Die namen dekken elkaar niet totaal, maar z...

Artikel

Het einde van het oliemannetje

Moderne natiestaten scheppen beelden van zichzelf. Opiniemakers discussiëren over het wezen van de nationale cultuur. Hoe voltrok dat proces zich in Nederland?

Artikel

Een kwetsuur voor Doornik

In Doornik worden de bogen van de dertiende-eeuwse Pont des Trous afgebroken. Door de geplande verbinding tussen het Seine- en het Scheldebekken moeten ze plaats maken voor grotere schepen. Wordt historisch erfgoed opgeofferd voor economisc...

Artikel

Het uitgevaagde protestantse verleden van Antwerpen

Twee Antwerpse monniken belandden vijfhonderd jaar geleden op de brandstapel vanwege hun lutherse geloofsopvattingen. Hun dood herinnert ons aan een stukje vervaagd verleden van de Lage Landen.

Artikel

De geschiedenis van de burgemeesters van Rijsel

In de loop van maart worden in heel Frankrijk gemeenteraadsverkiezingen gehouden. In het noorden zal vooral naar het resultaat in Rijsel gekeken worden. Blijft de huidige burgemeester aan de macht? Wij vroegen aan historicus Éric Vanneufvil...

Artikel

De geschiedenis van de burgemeesters van Rijsel II

In de loop van maart worden in heel Frankrijk gemeenteraadsverkiezingen gehouden. In het noorden zal vooral naar het resultaat in Rijsel gekeken worden. Dit leek ons een goed moment om de geschiedenis van de burgemeesters in Rijsel te belic...

Artikel

Perspectieven voor de Neerlandistiek in Noord-Frankrijk

Wat de positie van de neerlandistiek in Noord-Frankrijk betreft, is vooral de figuur van Walter Thys, hoogleraar aan de universiteit van Rijsel, zeer bepalend geweest. Hij heeft de neerlandistiek zo geherstructureerd dat het, op researchwer...

Reeks

De Nederlanden in Frankrijk 2.0

Vijftig jaar geleden verscheen De Nederlanden in Frankrijk van Jozef van Overstraeten. Voor veel Vlamingen was dit jarenlang de gids voor een uitstap naar Frans-Vlaanderen. Vijftig jaar later bezoekt Wim Chielens een tiental plaatsen in dez...

Artikel

De historische taalsituatie in Frans-Vlaanderen

Het West-Vlaams is erkend als een van de officiële regionale talen in Frankrijk en kan in Franse scholen worden onderwezen. Taalkundige Melissa Farasyn schetst de oude en recente geschiedenis van het Vlaams in Frans-Vlaanderen.

Artikel

Vauban en de Noordzee

Hoe dacht Vauban over kustverdediging? Ook al besefte de architect het belang van de zee, toch stond in zijn militaire visie het vasteland centraal.

Artikel

Schitterende kijkkasten

Het Corpus Vlaamse Retabels maakt een digitale inventaris op van een van de hoogtepunten uit onze kunstgeschiedenis.

Artikel

Elke tijd boetseert zijn eigen Van Eyck

Een identitair verhaal over Jan van Eyck met cameo's van Napoleon, Hitler, de moeder van Schopenhauer én de kunstenaar zelf als gestoorde wetenschapper.

Artikel

Terug naar de IJzer III

De IJzer stroomt door het onderbewustzijn van Katrien Vandenberghe. Dit voorjaar wandelde ze langs de stroom en volgde de GR 130. Terug thuis noteerde ze haar ervaringen.

Artikel

Ghent University Goes English?

De ideeën van August Vermeylen, de eerste rector van de vernederlandste Gentse universiteit, blijven relevant in tijden van verengelsing.

Artikel

Betekenis, opkomst en ondergang van de Boekenbeurs

Op haar toppunt bereikte de Boekenbeurs in Antwerpen ruim 180.000 mensen. Anno 2022 bestaat deze enorme promotiecampagne voor het boek niet meer. Wat ging er mis? Peter Thoelen dook in de geschiedenis, bezocht de alternatieven in 2021 en we...

Artikel

L’anseelisme fait fédération ?

Tijdens de 19e eeuw bestonden er nauwe banden tussen het socialisme in Vlaanderen en Noord-Frankrijk. Hendrik Defoort beschrijft hoe de inbreng van de Gentse socialisten in de beginfase vooral op organisatorisch vlak tot uiting kwam. Cent...

Artikel

Reis rond de randen van de Romeinse wereld

Voor zijn boek 'Zwerven langs de limes' reisde Luc Devoldere langs de uiterste grenzen van het grote Romeinse Rijk. In deze voorpublicatie lees je over zijn tocht door Nederland.

Artikel

De Franse gedeporteerden van Dora krijgen een gezicht

Vijfenzeventig jaar na de bevrijding van de concentratiekampen wordt een grootscheeps onderzoek afgerond. Historici onderzochten de lotgevallen van 9.000 Franse gedeporteerden die in het kamp Mittelbau-Dora verbleven.

Artikel

Leven, lijden en (christelijke) verrukking

Parijzenaar Rodin, Brusselaar Meunier en Gentenaar Minne in één expo? Ja: ze waren voortrekkers van een beeldrevolutie en haalden hun inspiratie paradoxaal genoeg bij de middeleeuwen. In Museum M in Leuven staan hun topwerken tegenover midd...

Artikel

België versus Nederland: op zoek naar economische nuance

Nederlandse bedrijven zoals Albert Heijn en Bol.com zijn uiterst actief én zichtbaar in België. Aan de andere kant nemen juist méér Belgische bedrijven Nederlandse firma’s over dan omgekeerd. Waarom kennen we hun namen dan niet?

Artikel

1917, een cruciaal jaar aan het front

In de geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog is 1917 mogelijk het belangrijkste jaar. Na bijna drie jaar van zware gevechten was Europa fel verzwakt en traden de toekomstige wereldmachten op het toneel.

Artikel

Waarom Nederlandse sportvrouwen wereldwijd triomferen

Het is een van de opvallendste tendensen in de internationale sportwereld: Nederlandse vrouwen winnen de ene medaille na de andere. Dat is geen toeval, maar een kwestie van mentaliteit, gericht beleid, fysieke voordelen en… geografische en ...

Artikel

De geest laten waaien

Historicus H.L. Wesseling (1937-2018) verkiest de synthese boven het specialisme, en staat in een typisch Nederlandse, veeleer essayistische traditie.

Artikel

Grasduinen in de gouden eeuw

Een nieuwe encyclopedie laat in vijfhonderd lemma’s zien hoe duizelingwekkend de gouden eeuw in de Noordelijke Nederlanden moet zijn geweest.

Artikel

Popicoon in Lage Landen. Henny Vrienten & Boudewijn de Groot

Eind 2006 lag Nacht, de soundtrack in de rekken, een nieuwe cd van het voormalige tieneridool Henny Vrienten, waarop hij, samen met een aantal genodigden, zijn eigen hoogstpersoonlijke soundtrack componeerde. Een van die genodigden was Boud...

Artikel

Dit is de Canon van Vlaanderen in zestig vensters

De Canon van Vlaanderen is een feit. Dit zijn de zestig vensters met gebeurtenissen, evoluties en personen die volgens de expertencommissie een referentiekader vormen van de Vlaamse cultuur en geschiedenis. Mét duiding via recente en tijdlo...

Artikel

Karl Marx schreef wereldgeschiedenis in Brussel

Drie jaar lang woonde Karl Marx in Brussel. ‘Hier startte hij een revolutie die de wereld ingrijpend zou veranderen’, schrijft historicus Edward De Maesschalck in zijn boek over de Belgische jaren van Marx.

Artikel

Het bewogen leven van Willem van Oranje

René van Stipriaans boeken over Willem van Oranje bieden een bijzondere blik op de grote uitdagingen in het leven van de zestiende-eeuwse staatsman.

Artikel

"Design!" in dienst van het modernisme

"Muller Van Severen" is de naam van een creatieve samenwerking tussen design en kunst, tussen twee Belgen: Fien Muller en Hannes Van Severen. Zij liggen aan de basis van verschillende meubelcollecties. Je kunt een aantal van hun creaties be...

Artikel

België in vertaling: taal als grens, literatuur als brug

Dat jeugdicoon Tiny eigenlijk Martine heet, was in Vlaanderen lange tijd een goedbewaard geheim. Wat kunnen we daaruit leren over de vertaalstromen in een meertalig land als België? Via het project Beltrans speuren onderzoekers naar antwoor...

Artikel

De metropool Rijsel: 50 jaar jong en zoveel gemeenten (erbij)

De metropool Rijsel vierde in 2018 zijn 50e verjaardag. Bertrand Verfaillie schetst de geschiedenis van deze instelling. Het is een geschiedenis die bestaat uit grootse verwezenlijkingen, maar de auteur plaatst toch ook enkele kritische kan...

Artikel

Terug naar de IJzer VII

De IJzer stroomt door het onderbewustzijn van Katrien Vandenberghe. Dit voorjaar wandelde ze langs de stroom en volgde de GR 130. Terug thuis noteerde ze haar ervaringen.

Artikel

Een Hollandse Patriot op verkenning in Noord-Frankrijk

Adriaan Hendrik Eyck, een vooraanstaande Nederlandse Patriot, ontvluchtte in september 1887 samen met 40.000 landgenoten zijn land. Hij kwam terecht in de buurt van Sint-Omaars. Zijn notities zijn nu uitgegeven.

Artikel

De geschiedenis van de burgemeesters van Rijsel III

In de loop van maart worden in heel Frankrijk gemeenteraadsverkiezingen gehouden. In het noorden zal vooral naar het resultaat in Rijsel gekeken worden. Blijft de huidige burgemeester aan de macht? Dit leek ons een goed moment om de geschie...

Artikel

Kersttradities rond de "schreve"

Kerst staat voor de deur, de periode waar we allemaal zo origineel mogelijk uit de hoek proberen te komen. Cadeautjes, eten of drinken, … het is een jaarlijkse zoektocht. Maar soms moet je niet ver zoeken. Net over de grens bij onze Franse ...

Artikel

De Pasquero’s fotografeerden hoe Noord-Frankrijk veranderde

De Rijselse fotografen Jean en René Pasquero legden onbewust de grote omwentelingen vast die Noord-Frankrijk onderging in de eerste helft van de twintigste eeuw. Een ruime greep uit hun werk is nog tot 2 juli te zien in het Hospice Comtesse...

Artikel

Rijsel2004, Rijsel3000

Toen in november van 2004 een einde kwam aan het succesvolle Europese culturele jaar van Rijsel, werd onmiddellijk gezocht naar een manier om deze dynamiek voort te zetten. Er werd gekozen voor een korter festival dat om de drie jaar zou pl...

Artikel

Het verdronken land van de delta

In de slotaflevering van deze zomerreeks verlaten we het gebied rond de oude Zuiderzee, waar niet alleen een zee maar ook meren werden drooggepompt. En verder zuidwaarts trekken we naar de delta.

Artikel

Is de Spaanse griepepidemie in Étaples begonnen?

Ruim honderd jaar geleden werd de wereld getroffen door een van de meest dodelijke pandemieën ooit: de Spaanse griep. Het huidige Covid-19-virus roept hier uiteraard herinneringen aan op, maar er zijn nu ook nieuwe theorieën over de oorspro...

Artikel

Terug naar de IJzer VIII

De IJzer stroomt door het onderbewustzijn van Katrien Vandenberghe. Dit voorjaar wandelde ze langs de stroom en volgde de GR 130. Terug thuis noteerde ze haar ervaringen.

Artikel

Wordt Frankrijk toch nog een fietsland?

Wie de voorbije weken op het Vlaamse en Waalse platteland vertoefde zag overal fietsers. Door de coronacrisis hebben nu ook de Fransen het fietsen ontdekt. En daar speelt de overheid krachtig op in.

Artikel

Hoe de Belgen de Nederlandse media veroveren

Twintig jaar geleden zette de Belgische mediagroep DPG Media voor het eerst voet aan wal in Nederland. Dat bracht een omwenteling teweeg in de hele Nederlandse dagbladenmarkt.

Artikel

Gaat u maar rustig slapen

De geest van Verlichtingsoptimist Steven Pinker zweeft boven dit boek, waarin journalist Joël De Ceulaer de democratie verdedigt.

Artikel

‘Je weet toch waar je graf is?’

Een eeuw na het einde van de Grote Oorlog heeft het fronttoerisme een veel minder kritische dimensie. De stem van verzoening en vrede wordt almaar vaker vergeten.

Artikel

De Maas: van breuklijn tot brug tussen de Lage Landen

Nu werken Vlaanderen en Nederland intensief samen aan het in toom houden van de rivier en het verdelen van het water in tijden waarin dramatische overstromingen en langdurige droogte elkaar afwisselen.

Artikel

Terug naar de IJzer II

De IJzer stroomt door het onderbewustzijn van Katrien Vandenberghe. Dit voorjaar wandelde ze langs de stroom en volgde de GR 130. Terug thuis noteerde ze haar ervaringen.

Artikel

Een vriendschap in het Verenigd Koninkrijk

Waarom koos Willem I voor Gent als universiteitsstad? Een verklaring is mogelijk te vinden in de briefwisseling tussen de Gentse stadsambtenaar François Hye Schoutheer en de Amsterdamse hoogleraar David Jacob van Lennep.

Artikel

Werken aan een wereld zonder tralies

Na zijn ervaring als lid van een assisenjury verdiepte Peter Vermeersch zich in alternatieven voor de gevangenis en trof daar allesbehalve een naïeve droomwereld vol bizarre utopieën.

Artikel

Johan Anthierens liet niemand onberoerd

De jaren schuurden weinig blaren op het literaire en journalistieke werk van Anthierens, over wie nu een documentaire is te zien op Canvas en VRT.NU.

Artikel

Bouwen aan een levensgroot schip uit de zeventiende eeuw

In Grevelingen (Gravelines) wordt al twee decennia gebouwd aan de Jean Bart, een schip uit de tijd van Lodewijk XIV. Dit archeologische experiment bleef lange tijd onderbelicht, maar krijgt nu een ruimere weerklank.

Artikel

Rampen en musicals gaan goed samen

Geen betere manier om een historische ramp aan de vergetelheid te ontrukken dan er een show of feest aan te wijden, merkt historica Lotte Jensen.

Artikel

Ongezien: aandacht voor de Belgische literatuur

Voor het eerst in de Belgische geschiedenis wordt dit jaar aan de universiteiten van Gent en Namen een collegereeks over Belgische letterkunde verzorgd. Initiatiefnemers Caroline De Mulder en Yves T’Sjoen lichten het hoe en waarom toe.

Artikel

Covid-19 trekt zich niets van grenzen aan

De Eurometropool Lille-Kortrijk-Tournai wil de drijvende krachten aan beide kanten van de Frans-Belgische grens laten samenwerken. Maar hoe kan dat nu de grenzen hermetisch gesloten zijn? En hoe zal die grensoverschrijdende samenwerking er ...

Artikel

Maarten Vanden Eynde: een archeoloog uit de toekomst

Wat laten we achter op onze planeet? Dat vraagt deze kunstenaar zich telkens weer af. Zijn eerste overzichtsexpo was eind 2021, begin 2022 te zien in Oostende en loopt nu van 10 juni tot 30 oktober in Mulhouse.

Artikel

De Vlaamse horizon van Dimitri Vazemsky

Kunstenaar Dimitri Vazemsky werkt aan het project ‘Comme un horizon flamand’. Hoeveel invloed heeft Frans-Vlaanderen op zijn werk? ‘Mijn eerste landschap is het Vlaamse landschap.’

Artikel

Nicolas Bourgeois en Wido Bourel in het Olmkasteel in Hazebroek

Nicolas Bourgeois was tijdens het interbellum en de oorlogsjaren één van de belangrijkste figuren uit het Frans-Vlaamse regionalisme. Wido Bourel had in zijn jeugd verschillende gesprekken met hem en schreef die nu neer in een nieuwe boek.

Artikel

Jonge lezers hebben nieuwe helden nodig

De helden in recente Nederlandstalige jeugdboeken handelen in groep, wijken af van de norm en zijn niet langer allemaal wit. Dat is winst, vinden hoogleraar Yra van Dijk en docent Marie-José Klaver.

Artikel

Het Geheim van het Huis met het Torentje

Gaston Durnez bezoekt het huis van Jules Verne in Amiens en vraagt zich af: heeft de lezer nog voldoende geduld om in tachtig dagen rond de wereld te reizen?

Artikel

Met Eddy Merckx naar de maan

Vijftig jaar geleden werd in een paar uur tijd twee keer geschiedenis geschreven: Eddy Merckx won zijn eerste Tour en de mens zette voet op de maan. De parallellen tussen die twee missies zijn merkwaardig.

Artikel

Het geheugen van Gent in Nederland

Hoe is het gesteld met de Gentse sporen in Nederland? Een zoektocht in de voetsporen van Multatuli, Edward Anseele, Henriette Roland Holst en Willem Wilmink.

Artikel

En de haan, hij vocht dapper voort

Hanengevechten zijn, uitzonderlijk, nog altijd toegestaan in de departementen Nord en Pas-de-Calais. Het is er een oude traditie die vandaag echter langzaam maar zeker uitsterft. Dirk Vandenberghe ging na hoe het er vandaag mee gesteld is...

Artikel

Duinkerke pioniert met gratis busvervoer

In Frankrijk is het gratis openbaar vervoer in opmars. Duinkerke is voorlopig de laatste, en veruit grootste stad in de rij waar de stadsbussen gratis rijden. Lijn 20 komt zelfs tot aan het station van De Panne, net over de Belgische grens....

Artikel

Een nuchtere orangist. Over Herman Balthazar

Luc Devoldere zwaait Herman Balthazar uit, die van 2003 tot april 2019 voorzitter was van Ons Erfdeel vzw. Tot op vandaag wordt Balthazar hogelijk gewaardeerd om zijn minzaamheid, doortastendheid en ware tolerantie in de geest van Oranje.

Artikel

Jonge designers kiezen voor duurzaam en circulair

Ontwerpers van de jonge generatie laten de grenzen tussen wetenschap, technologie, design en kunst vervagen in hun streven naar een betere wereld. Nederland loopt in de voorhoede van deze zoektocht.

Artikel

Een feestboek voor Gerhard Worgt

In 1989 bestond het Nederlands instituut in Leipzig 70 jaar en in 1990 vierde de hoogleraar neerlandistiek en scandinavistiek, Gerhard Worgt, zijn 65ste verjaardag. Ter gelegenheid daarvan werd in november 1990 een colloquium gehouden met a...

Artikel

Waarom de IJzeren Rijn niet wil rijden

Het is essentieel dat er weer een verbinding voor goederentreinen komt tussen de Antwerpse haven en het Ruhrgebied, vindt België. Maar Nederland, waar het tracé ook passeert, zien ze de zin er niet van in.

Artikel

De organisatie

De sponsor van een podcast waar Thomas Heerma van Voss regelmatig te gast is, regelde kaartjes voor een voetbalwedstrijd.

Artikel

To be Father Brown or not to be!

Gaston Durnez kijkt naar Father Brown en denkt terug aan schrijver Gilbert Keith Chesterton, bedenker van de eerste priester-detective uit de literaire geschiedenis.

Artikel

Stijn Streuvels, de landman uit het dorp

Gaston Durnez haalt herinneringen op aan Stijn Streuvels, die hij wellicht de grootste Vlaamse letterkundige uit de twintigste eeuw noemt. Streuvels overleed vijftig jaar geleden, op 15 augustus 1969.

Artikel

Ergerlijk Engels

Waarom zwichten Nederlanders zo gemakkelijk voor de Engelse taal? Cultuurfilosoof Ton Lemaire ergert zich al jaren aan de onnodige overname van Engelse woorden waarvoor een goed Nederlands alternatief bestaat.

Artikel

De populisten maken de Europese politiek weer spannend

De populisten betreden almaar vaker de Europese arena en brengen hun politieke drama mee. Precies dat interesseert de burger, zei Europa-correspondente Caroline de Gruyter tijdens de Pacificatielezing in Gent.

Artikel

News of my boy Jack?

Wim Chielens gaat op zoek naar lieux de mémoires van WOI in Noord-Frankrijk. In Loos-en-Gohelle vindt hij het verhaal van Rudyard Kipling, die jarenlang zijn vermiste zoon zocht.

Artikel

De vloek van het Nederlands

Juist de taal die Vlamingen en Nederlanders deels delen maakt het nieuwkomers uit het noorden lastig zo niet onmogelijk thuis te raken in Vlaanderen, ervaart de Nederlandse journalist Anouk van Kampen.

Artikel

Een kerkhof voor de naamlozen

Typisch Weense anekdote. Voor het bankje op het perron van Wien Mitte, waar ik met mijn lief zit te wachten op de trein die haar na een verblijf van een paar dagen terug naar de vlieghaven moet brengen, ligt een plekje kotsachtige brij. E...

Artikel

Stronteigenwijs op de scootmobiel

Jannetje Koelewijns tweede boek over haar ouders geeft ook een scherp beeld van het naoorlogse Nederland, en het afbrokkelen van het protestantisme.

Artikel

De Amerikaanse oorlogsjaren van Victor Horta

Wanneer Victor Horta tijdens de Eerste Wereldoorlog moet vluchten, maakt hij van zijn ballingschap gebruik om fondsen te werven voor poor little Belgium. Zijn oorlogsjaren zouden zijn ideeën over architectuur, stedenbouw en samenleving stev...

Artikel

Verkleden om het leven te vieren

Kunsthistorica Gerdien Verschoor vindt schoonheid en humor in broze verkleedminiatuurtjes uit de zeventiende en achttiende eeuw.

Artikel

Humor anno 2022: strijdperk en mijnenveld

Humor zit pal in de boksring van onze maatschappij. Achter grappen en kwinkslagen gaat dan ook veel meer schuil dan louter de lach. Hoe verhoudt humor zich tot de macht?

Artikel

Reve was hier

Wat houdt Thomas Heerma van Voss tegen om à la Reve een schrijfplek in te richten in een onooglijk Zuid-Frans dorp?

Artikel

De mollenstreken van mezzosopraan Tania Kross

Tania Kross ontvangt op 20 november de Johannes Vermeerprijs, en rijft daarmee 100.000 euro binnen. De populairste mezzosopraan van Nederland heeft opera voor miljoenen mensen toegankelijk gemaakt. Daarvoor week ze voortdurend af van de gei...

Aanmelden

Registreer je of meld je aan om een artikel te lezen of te kopen.

Sorry

Je bezoekt deze website via een openbaar account.
Je kunt alle artikelen lezen, maar geen producten kopen.

Belangrijk om weten


Bij aankoop van een abonnement geef je toestemming voor een automatische herabonnering. Je kunt dit op elk moment stopzetten door contact op te nemen met emma.reynaert@onserfdeel.be.