kunst recensie

In de theaterbewerking van Revolutionary Road wordt de spanning tussen droom en daad fysiek

In hun invoelbare adaptatie van Richard Yates’ literaire klassieker voeren theatergezelschappen STAN en De Roovers een jong koppel op dat aan hun conventionele leven wil ontsnappen. Geleidelijk aan verschuift de rol van het publiek van toeschouwer naar getuige.

Wat is nu toch dat leven? Het is een vraag die iedereen zich weleens stelt tijdens het afwassen, wanneer zijn partner klaagt of de baas boos is. Bij wie is nooit eens de stoutmoedige gedachte opgekomen om het allemaal voorgoed achter te laten en het echte leven op te zoeken, in zoverre dat bestaat? Revolutionary Road van STAN en De Roovers maakt er geen filosofische kwestie van, maar giet het verlangen in een fysieke en invoelbare voorstelling.

Met hun interpretatie voegen de gezelschappen een nieuwe versie toe aan de lange lijst met bewerkingen van de gelijknamige roman van Richard Yates uit 1961. De bekendste is de film van Sam Mendes uit 2008, met Titanic-koppel Kate Winslet en Leonardo DiCaprio in de hoofdrollen. Waar zij zich in een ruime villa omgeven door een perfect gazon beraden over hun volgende stap, bevinden de vier acteurs van STAN en De Roovers zich in een beklemmende, donkere ruimte. De kans op ontsnappen lijkt bij voorbaat al klein.

Het kleurloze decor wordt verlicht door felle tl-lampen, alsof we in een parkeergarage zitten. Er staan wat huiselijke objecten op de bühne: enkele eetkamerstoelen, een goedkope bank, een kast gevuld met glazen en flessen drank – alcohol is nooit ver weg. Middenin hangen drie vitrages die het geheel een wat spookachtige gloed geven. Actrice Ivana Noa – korte rode broek, sportbeha, koptelefoon – dribbelt door het decor als een bokser voor een wedstrijd. Af en toe stretcht ze. Op de achtergrond klinkt opzwepende sportschoolmuziek.

Truman Show

Noa’s personage April Wheeler bevindt zich ook daadwerkelijk in een wedstrijd, al heeft die met sport niets te maken. Ze is geen bijster succesvolle actrice en woont met haar man Frank (Flor Van Severen) en hun twee kinderen in een typische, Truman Show-achtige suburb waar iedereen elkaar kent en zij worden aangeduid als “de Wheelers”. Het leven kabbelt voort, zonder noemenswaardige hoogte- of dieptepunten. Maar al snel zien we hoe Aprils sluimerende ongenoegen de overhand neemt. Ze smeedt het enige plan dat je op zo’n moment kunt smeden: met haar gezin verhuizen naar Parijs.

Ook Frank is ontevreden over zijn leven. Hij heeft net nog een flinke ruzie gemaakt met April over hun gefnuikte ambities wanneer hun buren, de Campbells, op bezoek komen. Shep Campbell, heerlijk norsig gespeeld door Robby Cleiren, zit met de benen wijd onderuitgezakt op de bank, klaar om te gaan mansplainen. Zijn vrouw Milly praat en praat maar zegt niet veel, een rol die Jolente De Keersmaeker komisch uitvergroot. De Wheelers zitten zo ver mogelijk uit elkaar en luisteren. Om de beurt roken ze een sigaret.

Wat opvalt in de opgevoerde huwelijken is dat de vrouwen de baas zijn. Frank is als verkoper weliswaar de kostwinner – de tekst stamt uit de jaren zestig – maar haat die baan, en daar weet April gebruik van te maken. Slim speelt ze in op zijn gemoed, waardoor ze hem kan overtuigen om hun huis te verkopen. Op elke vertwijfelde vraag van Frank heeft ze een antwoord paraat. En ze komt met een aantrekkelijk voorstel: in Parijs mag hij een paar jaar uitzoeken wat hij nou daadwerkelijk wil in de toekomst; zij vindt wel een baantje. Het is nog te vroeg om het leven op te geven.

Naar Parijs vertrek je niet zomaar, als gezin met twee kinderen. Frank beseft dat en voelt zich in het nauw gedreven tussen droom en daad. Wanneer de situatie hem niet zint, hij zijn gevoelens niet kan uiten of beseft dat hij dertig wordt, barst hij uit in tirades die maatschappelijk gedreven lijken. We zitten vast in onze miezerige levens en worden tevreden gehouden met goedbetaalde banen en “schattige” huizen, terwijl het echte leven aan ons voorbijgaat. Maar wanneer April hem de kans biedt om zich los te breken, blijft hij steken in vertwijfeling.

Machteloos

Zo komt de dromer tegenover de realist te staan, en spreken ze allebei een andere taal. Wanneer Frank een promotie krijgt aangeboden door zijn manager, de ultieme macho, stropt elke redelijke communicatie met April. Hij vergeet zijn tirades tegen het kapitalisme en conformeert zich aan een droombeeld van mannelijkheid. 

De bewerking van STAN en De Roovers valt op door het fysieke spel van de acteurs en de manier waarop dat in de loop van de voorstelling evolueert. Wanneer Frank aan het begin van het stuk April wil troosten, zegt zij dat ze niet door hem aangeraakt wil worden, en hij respecteert haar wens. Maar naarmate Aprils Parijse droom dichterbij komt en hij de woorden niet langer kan vinden om zijn bedenkingen te beargumenteren, zoekt hij andere manieren om zich te uiten. Geweld lijkt zijn enige oplossing te zijn.

We zien het als publiek voor onze ogen gebeuren en zagen het al langer aankomen: dit huwelijk was gedoemd te eindigen in huiselijk geweld. Revolutionary Road begint tragisch, eindigt dramatisch – en duwt ons geleidelijk in de rol van de buren, die nu voor zichzelf verantwoording moeten afleggen. Hadden we er iets aan kunnen doen, had dit voorkomen kunnen worden? Alles is gehoord en gezien, nergens is ingegrepen.

Gezien tijdens Het TheaterFestival op 7 september 2025 in NTGent. Geschreven als onderdeel van De Mediakaravaan, het talentontwikkelingstraject dat deel uitmaakt van de samenwerking tussen de lage landen, de Brakke Grond en deBuren. Met dank aan het TheaterFestival en Explore the North voor hun gastvrijheid en omkadering.

• Theaterfestival