EEN SIAMESE TWEELING. De Vlaamse Rand en Brussel

Brussel heeft een beladen en stormachtige relatie met zijn Vlaamse Rand. Enig inzicht in de historische context is nodig om de uitermate complexe verhouding te begrijpen van deze lotsverbonden “Siamese tweeling”.

De fraaie meertalige brochure Welkom in de Vlaamse Rand, die door de Vlaamse overheid en de provincie Vlaams-Brabant aan alle nieuwe inwoners wordt bezorgd, geeft een gevatte omschrijving van dit gebied: “Kijk eens op de kaart. Als een eiland in Vlaanderen ligt Brussel, de tweetalige hoofdstad van België en van Vlaanderen. De gordel van Vlaamse gemeenten die rond de hoofdstad ligt gedrapeerd, noemt men de Vlaamse Rand. Die rand wordt Vlaams genoemd omdat hij integraal in Vlaanderen ligt en de officiële taal er het Nederlands is. Hij omvat de volgende 19 gemeenten: Asse, Beersel, Dilbeek, Drogenbos, Grimbergen, Hoeilaart, Kraainem, Linkebeek, Machelen, Meise, Merchtem, Overijse, Sint-Genesius-Rode, Sint-Pieters-Leeuw, Tervuren, Vilvoorde, Wemmel, Wezembeek-Oppem en Zaventem. Samen tellen ze ongeveer 400.000 inwoners. De Vlaamse Rand was ooit een landelijke oase van weiden, bossen, parken, velden en charmante dorpjes. Ook vandaag is hij nog verrassend groen, hoewel haast alle gemeenten in snel tempo zijn verstedelijkt. (...) Die snelle verstedelijking heeft sporen achtergelaten. Het platteland werd verkaveld, volgebouwd, doorkerfd met drukke verkeersaders. Ze zorgde ook voor taalproblemen, doordat de Vlaamse gemeenten – die Nederlandstalig waren – een grote instroom van Franstaligen en anderstaligen uit de hoofdstad te verwerken kregen. Dat tastte ook de sociale cohesie van de dorpsgemeenschappen aan. Anderzijds heeft de verstedelijking de regio ook welvaart gebracht en haar opener, internationaler en kosmopolitischer gemaakt.”

In de zomer van 1963 werd een taalcompromis bereikt dat omgezet werd in de historische wet van 2 augustus 1963 op het taalgebruik in bestuurszaken. Samen met de definitieve vastlegging van de taalgrens op 1 september 1963 werden er in de Vlaamse Rand zes Nederlandstalige gemeenten met taalfaciliteiten voor Franstaligen erkend: Drogenbos, Kraainem, Linkebeek, Sint-Genesius-Rode, Wemmel en Wezembeek- Oppem.

In 1994 werd de Vlaamse Rand van negentien gemeenten die het Brussels Hoofdstedelijk Gewest omringen erkend als een aparte entiteit. Als gevolg van de vierde staatshervorming (1993) werd op 1 januari 1995 de oude provincie Brabant gesplitst in drie entiteiten: het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Waals-Brabant en Vlaams-Brabant, waartoe de Vlaamse Rand behoort.

Intussen heeft Vlaanderen een consistent beleid voor de Vlaamse Rand. In de Vlaamse regering is het verankerd als een apart beleidsdomein en er is een bevoegd minister (in de huidige regering is dat Ben Weyts van N-VA).

Er is geen beleidsdomein of probleem dat nog niet in kaart is gebracht. Maar nu moet al dit gedegen studiewerk worden omgezet in concrete realisaties.

Uit de voorgaande profielschets blijkt hoe bepalend de Vlaamse Rand is voor de toe- komst van Brussel, en omgekeerd. De volgende vier krachtlijnen kunnen hierbij als leidraad dienen.

1. De organische vervlechting maakt van Brussel en de Vlaamse rand een strategisch kerngebied voor Vlaanderen en België.
2. De uitdagingen waar de Siamese tweeling Brussel en de Vlaamse Rand voor staat, zullen ons doen afstappen van gemakkelijke slogans en taboes.
3. Taalrespect moet de basis zijn van het samenlevingsmodel tussen Brussel en de Vlaamse Rand.
4. De laatste jaren is de voortschrijdende “metropolisatie” van Brussel en de Vlaamse Rand een onafwendbare evolutie.

"