Stefan Hertmans verzorgt de 38ste Pacificatielezing

Op 31 maart 2021 wordt auteur Stefan Hertmans 70, en die verjaardag zal dit jaar niet onopgemerkt voorbijgaan.

Over de woordeloze revolte van vrouwen in het werk van Stefan Hertmans.

In zijn roman over een Vlaamse collaborateur getuigt Stefan Hertmans van een sterk inlevingsvermogen in zeer uiteenlopende karakters.

Recensie van: Stefan Hertmans, De bekeerlinge, De Bezige Bij, Amsterdam, 2016, 318 p.

Recensie van: Stefan Hertmans, Oorlog en terpentijn, De Bezige Bij, Amsterdam, 2013, 336 p.

Recensie van: Stefan Hertmans, De mobilisatie van Arcadia, De Bezige Bij, Amsterdam, 2011, 284 p.

Recensie van: Stefan Hertmans, De val van vrije dagen, De Bezige Bij, Amsterdam, 2010, 80 p.

In 2000 werden voor het eerst twee Nederlandstalige auteurs. Stefan Hertmans en Kader Abdolah, uitgenodigd voor een verblijf in de Villa Mont-Noir in Sint-Jans-Cappel. De auteur bespreekt deze keuze en stelt het werk van beide auteurs kort voor.

L'an 2000, deux écrivains d'expression néerlandaise, Stefan Hertmans et Kader Abdolah, ont bénéficié d'un séjour à la Villa Mont-Noir de Saint-Jans-Cappel. L'auteur commente ce choix et présente brièvement 1'œuvre des deux écrivains.

De recensent vindt de roman Naar Merelbeke "met zijn opeenstapeling en vermenging van fantasieën en herinneringen, zijn vindingrijkheid en zijn humor, zijn dromerigheid en zijn gekte, een schitterend boek". In deze bijdrage komt ook de dichtbundel Muziek voor de overtocht ter sprake, die reeksen bevat over kunstenaars. Stefan Hertmans, Naar Merelbeke, Meulenhoff, Amsterdam/Kritak, Leuven, 1994, 189 p. Stefan Hertmans, Muziek voor de overtocht, Meulenhoff, Amsterdam/Kritak, Leuven, 1994, 63 p."

Over het werk van de Vlaamse schilder Karel Dierickx wordt vaak gezegd dat het iets uit te staan heeft met de tijd. Op het eerste gezicht kan zo’n uitspraak zowel nietszeggend als diepzinnig lijken. Het oeuvre van eender welke kunstenaar beweegt zich, ontwikkelt zich in de tijd – we noemen dat gewoon evolutie, work in progress, wat dan ook. Men kan net zo goed zeggen dat elk werk zich beweegt in een dubbele ruimte: de reële en de imaginaire, en ook daar valt weinig tegen in te brengen.

Bespreking van een nieuwe bundel gedichten van Stefan Hertmans. De gedichten van Hertmans vormen een zee van beelden die de lezer van de ene tekst naar de andere voert, tot hij een aantal rode lijnen begint te zien die er voor zorgen dat hij inzicht krijgt. Stefan Hertmans, Goya als hond (Meulenhoff, Amsterdam, 1999, 63 p.)"

Typisch Weense anekdote. Voor het bankje op het perron van Wien Mitte, waar ik met mijn lief zit te wachten op de trein die haar na een verblijf van een paar dagen terug naar de vlieghaven moet brengen, ligt een plekje kotsachtige brij. Een vieve oudere vrouw komt op het bankje toe, wil naast ons komen zitten, bemerkt de blubber, en begint een verhaal over de Fremden die Wenen kapot maken, alles schmutzig, terwijl die Österreicher sauber zijn, so wie die Deutschen, verstehen Sie. Is dat bij jullie ook zo? We zuchten verveeld. Ze vraagt waar we wonen en of het daar ook zo erg is, en als mijn vriendin tenslotte zuchtend antwoordt dat ze uit Brussel komt, begint het vuurwerk pas: ja, Brussel, die EU, maakt alles kaputt, schoften zijn die Belgen, kinderverkrachters en zo, alles om het geld, België maakt alles naar de bliksem, alles wordt onbetaalbaar in Wenen, de fout van Brussel, alles helemaal kapot. Vroeger heerste er hier Dis-zi-plin, weten jullie wel wat dat is? Nee, geven we toe. Daar gaan onze laatste vijf minuten samen. Ik sputter nog tegen, zeg dat wij geen Eurocraten zijn, dat Wenen duurder is dan Brussel, en veel ook, dat de EU een zaak van haar formidabele Deutschen is, maar het mag niet baten. Een Jörg Haider-vrouw, puur theater, je moet alleen maar deze vrouw in Brussel in een stoel op de scene zetten en Bingo! je hebt pure Werner Schwab, de hele theatergoegemeente rolt wekenlang huilend van de slappe lach uit zijn stoelen. Zo, met onze neus er bovenop, vinden we het iets minder grappig. We ondergaan het, tot mijn vriendin, zich een beetje rechtend, zacht tegen de vrouw zegt: dat daar, dat is geen kots, het is gesmolten ijs, daarstraks heeft een mooi Oostenrijks meisje van tien jaar, met blauwe ogen en blonde haren, haar ijsje laten vallen. De oude vrouw hapt even naar lucht, staat op, meldt dat ze naar de schone vrije natuur in de Wachau gaat voor een dagje, en stapt weer weg van het perron. En kijk, daar komt de trein die ons weer voor weken van elkander scheidt. Ik stap mee op, we zien wel. Pas uren later kom ik weer voorbij het bankje op het perron. Er zit een man, die een brief leest, en met zijn ene voet roert hij verstrooid in de nu al haast helemaal opgedroogde smurrie. 's Avonds zie ik op televisie een interview met Roman Herzog, het Duitse Opperhoofd. Hij meldt de Oostenrijkers vriendelijk maar dwingend dat ze tot de EU moeten toetreden. Dus toch weer de Deutschen? Inmiddels merk ik aan de algehele militaire paranoia om en bij het riante Imperial-Hotel dat de Duitse president op een rustige Oostenrijkse nacht hoopt.

Karakterisering van het oeuvre van Stefan Hertmans, waarin zowel zijn proza en essays als zijn poëzie onder de loep genomen wordt. De nadruk ligt op diens publicaties na 1997, met name de dichtbundels “Goya als hond” (1999), “Vuurwerk zei ze” (2003) en “Kaneelvingers” (2005), de essaybundels “Het bedenkelijke” (1999) en “Het putje van Milete” (2002), de verhalenbundels “Steden” (1998) en “Le paradoxe de Francesco” (2004) en de romans “Als op de eerste dag” (2001) en harder dan sneeuw” (2004). De grenzen van het menselijke weten: dat is volgens de auteur het enige echte thema van Hertmans' oeuvre.

‘Wie creatief is zwerft zonder kompas', is een opmerking die Stefan Hertmans zich quasi achteloos laat ontvallen in een opstel over ‘Een vergeten oratorium van Hindemith en Benn', gebundeld in Fuga's en pimpelmezen (1995). Aanleiding is de onbepaaldheid van de koers die een kunstenaar vaart of van de ervaringsvorm die elk van zijn gebaren oplaadt met een van tevoren niet voorspelbare betekenis. Het is tevens een opmerking waarmee Hertmans' eigen houding als kunstenaar en essayist kan worden gekarakteriseerd: Hertmans heeft, zeer openlijk en nadrukkelijk, gekozen voor het niet-kiezen, hij pleit voor een ‘open' vorm van kritiek, voor een commentaar zonder centrum, zonder vast standpunt. Dat dit loslaten van een vastliggend kritisch stramien nieuwe perspectieven opent wordt verder duidelijk in het verrassende en verrijkende veelvoud van inzichten en associaties die in zijn jongste essaybundel worden geboden.

Recensie van: Stefan Hertmans, Het verborgen weefsel, De Bezige Bij, Amsterdam, 2008, 156 p.

In Septentrion 2004 nr.3, een themanummer over Vlaanderen en Québec, werden twee brieven gepubliceerd die de Québecse auteur Gilles Pellerin en de Vlaamse schrijver Stefan Hertmans aan elkaar schreven. Omdat daarin nog niet alles gezegd was, kregen de brieven een vervolg. Gilles Pellerin verbleef in het najaar van 2006 in Villa Hellebosch, de schrijversresidentie van het internationale literatuurhuis Passa Porta in Vollezele, Vlaams-Brabant. Hij schreef er zijn vijfde en laatste brief aan Stefan Hertmans. Hier vindt u, naast een Nederlandse vertaling van die brief, ook Stefan Hertmans' antwoord daarop. De correspondentie tussen Hertmans en Pellerin, die in totaal dus uit tien brieven bestaat, is in april 2007 in het Frans verschenen bij uitgeverij L'instant même uit Québec. In oktober 2007 verschijnt het boek in het Nederlands bij Uitgeverij P.

Recensie van: Stefan Hertmans, Vuurwerk zei ze, Meulenhoff, Amsterdam, 2003, 98 p.

Bespreking van Als op de eerste dag Meulenhoff, Amsterdam, 2001, 190 p.) een roman-in-verhalen van Stefan Hertmans. Het boek bestaat uit drie groepen van telkens drie samenhangende verhalen.