kunst
Vlaanderen bekroont artistiek talent met Ultimas. Dit zijn de winnaars
In Brugge zijn de Ultimas uitgereikt, de prijzen die elk jaar Vlaamse kunstenaars en culturele organisaties bekronen. Er was ook een BILL Award voor jong artistiek talent.
De Ultimas, vroeger bekend als de Vlaamse Cultuurprijzen, worden sinds 2003 door de Vlaamse Gemeenschap uitgereikt aan toonaangevende kunstenaars, organisaties of gezelschappen. De laureaten werden geselecteerd door een jury van deskundigen uit verschillende disciplines.
De twaalf winnaars ontvangen elk 10.000 euro, de winnaar van de prijs voor Algemene Culturele Verdienste krijgt 20.000 euro.
Copyright foto’s: Franky Verdickt, Dieter Tielemans Independent Photo Agency Srl.
Algemene Culturele Verdienste: Luc Tuymans
Luc Tuymans (°1958) wordt in België en het buitenland beschouwd als een van de meest invloedrijke schilders van zijn generatie. In een tijd waarin de schilderkunst dood werd verklaard, gaf hij de figuratieve schilderkunst opnieuw aanzien aan het eind van de twintigste eeuw. Met een filmische blik verbeeldt hij schijnbaar onschuldige, maar emotioneel geladen onderwerpen. Tuymans koestert een fundamenteel wantrouwen ten aanzien van de waarheidswaarde van beelden. Hij noemt zijn schilderijen 'authentieke vervalsingen'. In de zomer van 2004 had Tuymans als eerste levende Belgische kunstenaar een tentoonstelling in Tate Modern. Naast kunstenaar wordt hij ook meer en meer gevraagd als curator van tentoonstellingen.
Uit het juryrapport:
‘2019 is hét jaar van Luc Tuymans. Na een hoogstpersoonlijk traject van dertig jaar, zet de schilder een kroon op zijn werk met twee belangrijke overzichtstentoonstellingen: La Pelle in Palazzo Grassi, Venetië, en The Return in Museum De Pont, Tilburg. We willen hem lauweren omdat hij ontegensprekelijk op het toppunt van zijn carrière staat, een zeer grote impact heeft op de internationale scène en zelden voor het voetlicht treedt met zijn generositeit in de richting van jonge kunstenaars en kunstinitiatieven. Deze prijs is een hulde aan zijn actieve kunstenaarschap op het hoogtepunt van zijn kunnen.’
Beeldende kunst: Walter Swennen
Schilder Walter Swennen (°1946) werd beïnvloed door zijn studies filosofie en psychologie, door free jazz, poëzie van de Beat Generation, Mallarmé en Van Ostaijen, door het dadaïsme, Lacan en Marcel Broodthaers. Hij maakt woordschilderijen en beelden in cartoon- of reclamestijl, schept oefeningen in het constructivisme en knipoogt speels naar Malevitsj, Rodtsjenko, Magritte en Guston. Maar hij haalt ook inspiratie uit films en strips. Soms is zijn werk bloedernstig, geëngageerd en kritisch over de (kunst)wereld. Dan weer danst hij op de slappe koord tussen virtuositeit en opzettelijke bad painting. Non-conformist als hij is, schildert Swennen op alles: van doek en hout tot afgedankte kampeertafels, fornuizen en wasmachines.
Uit het juryrapport:
‘De jury apprecieert het radicale en eigenzinnige traject van Walter Swennen en het feit dat hij voor jongere generaties van kunstenaars een inspirerende rol heeft gespeeld en nog steeds speelt. Via het toekennen van deze prijs wil de jury ook het ruimere publiek attent maken op een uniek oeuvre dat nog meer internationale erkenning verdient.’
Podiumkunsten: Jozef Wouters/Menno Vandevelde/Decoratelier
Decoratelier is een langlopend en voortdurend evoluerend project van scenograaf en kunstenaar Jozef Wouters. Ondergebracht in een oud fabrieksgebouw in Molenbeek, functioneert Decoratelier sinds 2016 als een laagdrempelig kunstenaarsatelier, waar ruimte is voor zowel decorbouwers als publiek, interdisciplinaire samenwerkingen en sociaal experiment. Het technisch beheer van Decoratelier is in handen van Menno Vandevelde.
Of zoals Jozef Wouters het zelf zegt: ‘Decoratelier is een ruimte die onderdak geeft aan de diverse vormen van samenwerking en arbeid die eigen zijn aan mijn werk. Ruimte wordt er uitgeprobeerd, gesprekken vinden plaats in hout, ijzer en karton. Het is een permanente plek voor het bouwend zoeken naar de steeds veranderende ruimtes waarin kunst-, denk- en handwerklieden elkaar ontmoeten.’
Uit het juryrapport:
‘De jury draagt Jozef Wouters / Menno Vandevelde / Decoratelier voor als laureaat omwille van het engagement dat uit hun werk spreekt, en de oprechte interesse waarmee de makers vanuit ‘Decoratelier’ het voorbije jaar het participatief project Underneath Which Rivers Flow met Globe Aroma opzetten: een project waarin verbeelding en samenwerking centraal staan, dat niet vertrekt vanuit de eventuele problemen van de deelnemers, maar vanuit het “dromen van ruimte”. Een mix van podiumkunsten en een sociaal project met een unieke artistieke kwaliteit.’
Artikel uit ons archief over Jozef Wouters
Vormgeving: Paul Ibou
Paul Ibou, pseudoniem voor Paul Vermeersch (°1939) is een beeldend kunstenaar, grafisch vormgever en uitgever. Hij ontwierp meer dan 400 logo's en huisstijlen van organisaties en bedrijven in binnen- en buitenland. Hij publiceerde ook talrijke kunst- en designboeken en organiseerde internationale designevenementen over de hele wereld.
Uit het juryrapport:
‘Paul Ibou slaagde erin om de muren tussen diverse artistieke disciplines te slopen. Zijn werk als vormgever was enorm invloedrijk en multidisciplinair. Zijn lange en toonaangevende carrière, vol onmiddellijk herkenbaar grafisch werk, verdient een bekroning.’
Cultureel Ondernemerschap: Allez Chantez!
Annelore Camps en Laila De Bruyne beslisten in 2015 om hun liefde voor zingen te delen met de wereld. Met veel enthousiasme ontwikkelden ze op een duurzame manier hun innovatieve project Allez Chantez! Ze startten vanuit het niets en brachten op 5 jaar tijd al meer dan 15.000 mensen aan het zingen.
Allez Chantez! organiseert laagdrempelige en bottom-up zangsessies vanuit de overtuiging dat ‘samen zingen’ een oeroud middel is voor zorgeloosheid en samenhorigheid. Hun bijeenkomsten met een zangcoach en een muzikant leiden tot sterke verbindingen tussen mensen, los van hun achtergrond of muzikale bagage.
Uit het juryrapport:
‘De oprichtsters van Allez Chantez! ontwikkelden hun ogenschijnlijk eenvoudige concept bottom-up en op een laagdrempelige manier. Hun model is innovatief in Vlaanderen en brengt mensen van diverse pluimage samen. Via mond-aan-mondreclame en de steun van vele ambassadeurs groeide Allez Chantez! de afgelopen jaren uit tot een succesvolle formule, en zette het een ware zangcommunity op poten. Hun businessmodel is bovendien bijna zelfbedruipend. Subsidies zetten ze hoofdzakelijk in om nieuwe concepten uit te testen. Allez Chantez! durft te vernieuwen in een eerder geïnstitutionaliseerd veld.’
Letteren: Rachida Lamrabet
© Johan Jacobs
Rachida Lamrabet (°1970) bekleedt sinds het begin van haar carrière een unieke plaats binnen de Vlaamse letteren. Ze etaleert haar talent in verschillende literaire genres. Zo schrijft ze theater, essays, romans en kortverhalen. In een tijd waarin identiteit een van de belangrijkste thema’s is op de politieke agenda, voegt ze een nieuw arsenaal aan personages en verhalen toe aan de Vlaamse canon. Dat maakt haar werk uiterst relevant. In haar complexe en genuanceerde verhalen paart ze literair vernuft aan empathie.
Lamrabet schetst complexe, meerduidige personages, die de lezer uitdagen en aan het werk zetten. Haar werk is nooit vrijblijvend maar vertrekt vanuit een grote sociale betrokkenheid. Vanuit die blik past haar oeuvre perfect in een lange traditie van sociale romans in de Vlaamse literatuur.
Uit het juryrapport:
‘Rachida Lamrabet als een unieke stem in de Vlaamse literatuur. Ze is een getalenteerde schrijfster die verhalen vertelt die door niemand anders worden verteld. Met haar veelzijdige oeuvre haalt ze een nieuw – en noodzakelijk – geluid binnen in onze literatuur, en verruimt ze het landschap van de Vlaamse letteren.’
Recensie De man die niet begraven wilde worden
Recensie Een kind van God en Vrouwland
Muziek: De Centrale
De Centrale in Gent is een interculturele organisator van podiumkunsten. Ze zet uitvoeringen, workshops en cursussen op touw met etnisch-culturele diversiteit als uitgangspunt en herbergt een wereldmuziekschool. In haar unieke focus op creatie en presentatie van muziek, herkennen we de diversiteit van de stedelijke bevolking: met Europese folk, Gentse jazz, Afghaanse pop, Turkse songwriters, Afrikaanse troubadours of Iraans klassiek. Zo bouwt de Centrale bruggen naar een ruim publiek en tussen gemeenschappen en artiesten.
Uit het juryrapport:
‘In wereldcultuurhuis De Centrale tillen musici met diverse achtergronden elkaar, het publiek en de maatschappij naar een hoger niveau, zowel op artistiek als op menselijk vlak. Ze heeft een voorbeeldfunctie voor het kunstenveld en voor de samenleving. De Ultima is een aanmoediging tot de verdere ontwikkeling van een bijzonder waardevolle kunstenorganisatie.’
Film: Emma De Swaef en Marc James Roels
Emma De Swaef en Marc James Roels vormen een internationaal befaamd regisseursduo’s van stopmotion animatiefilm. In het buitenland zetten ze zichzelf op de kaart door met hun kortfilms alle grote animatieprijzen weg te kapen. Oh Willy is een van de meest bekroonde Vlaamse kortfilms ooit. Hun nieuwste film Ce Magnifique Gâteau kende zijn wereldpremière op het filmfestival van Cannes in 2018 en is een van de eerste kortfilms met een bioscooprelease in België. De thema’s die ze aanhalen zijn maatschappelijk relevant. Sinds juli 2019 zetelt Emma De Swaef ook als een van de weinige (vrouwelijke) Belgen in de prestigieuze Academy of Motion Picture Arts and Sciences, die onder meer de Oscars uitreikt.
Uit het juryrapport:
‘In een authentieke stijl creëren Emma De Swaef en Marc James Roels esthetische parels die confronterende onderwerpen toegankelijk maken – zoals het koloniale verleden van België in Ce magnifique gâteau. Ze zetten met hun films de Vlaamse animatiesector op de kaart en vormen een voorbeeld voor veel collega animatiefilmmakers. Animatiefilm (en zéker stopmotion animatie voor volwassenen) is een niche die vaak onderbelicht blijft. De jury is dan ook blij om talentvolle regisseurs in dit genre in de spotlights te zetten.’
Website Emma De Swaef en Marc James Roels
Roerend Erfgoed: Vlaams Architectuurinstituut
© Eline Ros
Het Vlaams Architectuurinstituut (VAi) is het sectorinstituut rond architectuurcultuur in Vlaanderen en Brussel. Het biedt al jaren een kwaliteitsvolle dienstverlening rond het erfgoed van architectuur en vormgeving. Sinds 2018 veranderde het Centrum Vlaamse Architectuurarchieven (CVAa) van naam en biedt het ook onderdak aan de uitgebreide collectie van het voormalige Architectuurarchief Provincie Antwerpen (APA). Het VAi beheert nu zowel de dienstverlening naar een breed veld van betrokkenen, als de werking rond haar eigen collectie. Die ‘overname’ van CVAa en APA gebeurde op zo’n bijzondere manier, dat het VAi nu de sterktes verenigt van het collectiebeherende en het dienstverlenende instituut.
Uit het juryrapport:
‘Het Vlaams Architectuurinstituut combineert een uitzonderlijke publiekswerking en dienstverlening met een sterk collectiebeheer, waardoor het de architectuurcultuur in Vlaanderen slim in de verf weet te zetten, zowel in binnen- als buitenland.’
Website Vlaams Architectuurinstituut
Lokaal Cultuurbeleid: De Grond der Dingen van Theater ARSENAAL/LAZARUS en Museum Hof van Busleyden
De Grond der Dingen is een initiatief van theater ARSENAAL/LAZARUS en het Museum Hof van Busleyden waarbij inwoners van Mechelen opgeroepen worden om actief mee te bouwen aan de gemeenschappelijke toekomst. Elke Mechelaar krijgt van de stad een vierkante meter die hij of zij op drie manieren kan inzetten: iets nieuws toevoegen, iets veranderen aan een bestaande plek in de publieke ruimte, of aansluiten bij bestaande projecten als mede-eigenaar. Tot 15 maart 2020 worden de geselecteerde voorstellen gepresenteerd in de tentoonstelling The Neverending Park, in het Museum Hof van Busleyden. Het is de bedoeling dat de uiteindelijke voorstellen in 2021 effectief worden gerealiseerd op de 20.000 m2 die de stad ter beschikking stelt.
Uit het juryrapport:
‘Lokaal cultuurbeleid dat élke burger betrekt bij de (culturele) toekomst van een stad. Dat moet de ambitie zijn. ‘De Grond der Dingen’ initieert een grootschalig project van stedelijke onderhandeling dat van onderuit vertrekt en alle Mechelaars met elkaar verbindt. Het is een toonbeeld van inclusief lokaal cultuurbeleid.’
Artikel uit ons archief over Museum Hof van Busleyden
Amateurkunsten: Mama’s Open Mic
Mama’s Open Mic ontstond bijna tien jaar geleden vanuit een missie om podiumkunstenaars de kans te geven hun werk op een laagdrempelige manier aan een breed publiek te tonen. Sommige artiesten hebben al een pak ervaring, andere zetten hun eerste stappen op een podium. Het zijn dichters, slam poets, woordkunstenaars, zangers, stand-up comedians, rappers en hiphoppers.
De drijvende krachten achter Mama’s Open Mic zetten bewust in op diversiteit en intersectionaliteit. Ze benadrukken hoe belangrijk het is dat noch het publiek, noch de performers zich inlaten met racisme, seksisme, homofobie, transfobie of enige andere vorm van kwetsende of beledigende uitingen. Het vrije podium van Mama’s Open Mic biedt een compleet veilige omgeving voor elke podiumkunstenaar.
Uit het juryrapport:
‘Mama’s Open Mic vervult een ware pioniersrol met betrekking tot inclusie en transformatie van het podiumkunstenlandschap. Het onderscheidt zich van andere gelijkaardige initiatieven door de creatie van een safe space, waar een community aan vasthangt. Talenten van diverse achtergronden voelen zich daardoor veilig genoeg om hun kans achter de microfoon te grijpen, om te experimenteren, om het publiek op een interactieve manier te ontroeren met kwalitatief werk.’
Facebookpagina Mama’s Open Mic
Sociaal-Cultureel Volwassenenwerk: Vzw Humain
In 2016 richtte een groep vrijwilligers Humain vzw op. Ze verleenden toen al maanden humanitaire bijstand aan de duizenden gestrande vluchtelingen in het kamp van Grande-Sythe in Noord-Frankrijk. Op dat moment was er een grote collectieve verontwaardiging over de houding van Europa tegenover mensen op de vlucht.
Ondertussen groeide de organisatie structureel en legde ze de focus op de ondersteuning van mensen in nood, de strijd voor gelijkheid en mensenrechten, en de beeldvorming van vluchtelingen. Humain vzw wijdt zich aan het probleem van de zogenaamde ‘transmigranten.’
Uit het juryrapport:
‘In haar strijd tegen de ontmenselijking van vluchtelingen, zet Humain vzw kritische analyse, warme ondersteuning en psychologische bijstand voorop. Een organisatie als Humain vzw geeft menselijkheid en hoop in onze samenleving een duidelijk gezicht.’
BILL Award: Kato De Boeck
Kato De Boeck (°1994) studeerde in 2018 af als filmregisseur op het RITCS. In haar jeugd ontdekte ze tijdens toneellessen een groeiende passie voor verhalen en regie waardoor ze besloot een filmopleiding te volgen. Gefascineerd door eerlijke en pure cinema behaalde ze haar masterdiploma met haar autobiografische kortfilm ‘Provence’. De kortfilm won intussen meer dan 20 (inter)nationale prijzen waaronder de Ensor voor beste kortfilm en de prijs voor beste debuut, de publieksprijs en de Humo-award op het Leuvense Kortfilmfestival.
Uit het juryrapport:
‘Voor het eerst werd de winnaar van de BILL Award niet alleen verkozen door een online publieksstemming, maar ook door een jongerenjury. Die jury gaf De Boeck de meeste punten. Ze was erg onder de indruk van de sterk geladen scènes in haar film Provence en het trage tempo dat op geen enkel moment verveelt. Ook het publiek koos volmondig voor Kato De Boeck. Het bevestigt het universele karakter van de film en het gevoel dat wij hadden bij Kato: we willen er collectief meer van zien.’
Reactie plaatsen
Aanmelden