Deel artikel

literatuur recensie

In ‘Tussenjaren’ begeeft Yannick Dangre zich in de loopgraven van het verleden

23 april 2025 4 min. leestijd

Een ouder wordende cardioloog blikt terug op zijn (liefdes)leven en beseft dat het hart meerdere kamers heeft. In een stijl die welft als een Napolitaanse kerk schept Yannick Dangre ruimte voor filosofische bespiegelingen, diepe levensvragen én literaire spanning.

Probeer het je voor te stellen: na ettelijke goede en minder goede jaren samen verdwijnt je partner met de noorderzon. Je blijft achter met vragen, een leeg huis, een dochtertje van twee en een brief. Daarin staat de eenzijdige belofte om elkaar precies over dertig jaar terug te zien op de Piazza Plebiscito in Napels. Radeloos stop je hem in een la. De jaren verglijden, illusies verdampen en langzaam raap je jezelf weer op. Je woede verweert, je wordt opnieuw verliefd, je sticht een nieuw gezin. De tragedie vertroebelt – een heilzaam trucje van het geheugen – en haar foto verlaat het lijstje. Drie decennia later zit je met een smoes toch op een vliegtuig. Ticket enkele reis. Je verschijnt op dat plein in die stad bij die vulkaan, in de hoop dat zij de afspraak (niet) is vergeten. Zo luidt de premisse van Tussenjaren, de vierde roman van Yannick Dangre (1987).

Na zijn met de debuutprijs bekroonde roman Vulkaanvrucht (2011) volgden van Dangre de dichtbundels Meisje dat ik nog moet (2011, winnaar van de Herman de Coninckprijs) en Met terugwerkende kracht (2014), en de romans Maartse kamers (2012) en De idioot en de tederheid (2016). Nacht en navel (2017) is zijn tot dusver laatste lichting gedichten. Nu, na acht jaar stilte, levert hij een nieuwe roman.

De ik-verteller van dienst is Charles Dumont, gereputeerd hartchirurg, man van Delphine en vader van Claudia en Julie. Dolend en klimmend door de smalle straatjes van Napels komt hij terecht in “de loopgraven van zijn verleden”. “Je amoureuze verleden is zoals de oorlog”, aldus de openingszin, “iedereen wil er het fijne van weten.” Hoewel Charles lange tijd heeft geprobeerd zich afzijdig te houden van zijn pijnlijke voorgeschiedenis is hij er op dit moment toch naar op weg.

Nu, de zestig gepasseerd en zwetend onder Napolitaanse zon, probeert hij tot begrip en inzicht te komen. Hij blikt terug. Hoe hij tijdens zijn studententijd verliefd werd op Sylviane, een vulkanische schoonheid die verlangde naar een leven zonder belemmering. Hoe ze zich op het strand van Gaiola een zonovergoten paar uit een Fellinifilm waanden en hoe ze toen samen de dagen ontkurkten. Hoe Sylviane zich vastklampte aan de droom een gevierde actrice te worden en hoe ze hem, in een moment van hoop en wanhoop tegelijk, er bijna van had overtuigd om Antwerpen te verruilen voor Berlijn en zo uit te stijgen boven de verlammende alledaagsheid. Hoe Sylviane zich na de geboorte van hun dochter zo door het moederschap verstikt voelde dat ze zich, verlangend naar de dood, drenkte in de alcohol en een tijdje in een psychiatrische instelling belandde. Hoe zij uiteindelijk resoluut voor zichzelf en de vrijheid koos, ongeacht de offers en zich bewust van wat ze daarmee vergooide, en hoe hij vervolgens niet anders kon dan het pad van deugd, standvastigheid en vaderlijke toewijding kiezen, een pad dat overigens niet minder opoffering vergde. Hoe hij op dat pad Delphine tegenkwam, voor wie het leven altijd genoeg is en met wie hij een tweede dochter kreeg. Hoe hij zijn eerste dochter Claudia altijd heeft voorgelogen dat haar moeder destijds zonder meer was vertrokken…

De tragiek van dit boek: de hoofdpersoon weet dat hij flirt met redding en verlossing zonder echt gered of verlost te willen worden

De ironie van de cardioloog die met de jaren tot het besef komt dat het hart meerdere kamers heeft en dat die kamers geen slot verdragen, ontgaat Charles niet. Ook is hij zich ervan bewust dat het brein in clichés werkt en dat de herinnering ons graag in de maling neemt. Daarin schuilt ook precies de tragiek van dit boek: de hoofdpersoon weet dat hij flirt met redding en verlossing zonder echt gered of verlost te willen worden. “Wil ik werkelijk dat Sylviane ginds op me wacht?”

Meer nog dan een spannende plot – komt ze wel of komt ze niet opdagen? – presenteert Dangre in Tussenjaren een bespiegeling op het ouder worden en verkent hij kwesties die in ieder van ons sluimeren. Kun je je leven opnieuw beginnen? Kun je spijt hebben dat je het “goede” in je leven hebt gedaan en kun je dan terug naar een vorige versie van jezelf? Kan vroeger het later van vandaag worden? Wie treft schuld en wie schenkt vergiffenis? Wanneer slaat nieuwsgierigheid om in verborgen en verboden hunkering? En blus je sommige vlammen het best met vuur?

Soms lijkt Dangre vergelijkingen per strekkende meter te verkopen, maar ik betrapte mezelf er toch op ze hardop te lezen en ervan te smullen

Dangres vertelling beweegt door de plooien van de tijd en Nietzsches notie van Ewige Wiederkunft – de vraag of je “ja” zou antwoorden op het aanbod je leven op dezelfde manier opnieuw te leven – hangt tussen de paragrafen. Ook de invloed van Patrick Modiano is voelbaar. Sylviane vertoont gelijkenissen met het beeld dat zich in Modiano’s Dans le café de la jeunesse perdue (2007) ontvouwt van Jacqueline Delanque, de jonge vrouw die voortdurend aan het banale leven tracht te ontsnappen en een bijwijlen vermoeiende afkeer vertoont van alles wat naar stabiliteit neigt. Maar waar Modiano’s schriftuur gekenmerkt wordt door spaarzaamheid en vaak elliptische zinnen, welft Dangres proza als een Napolitaanse kerk. Het is doorwrocht en met deelwoorden opgetuigd – laten we niet vergeten dat in Tussenjaren de zich ooit aan Hölderlin lavende dokter-dichter Charles Dumont aan het woord is.

Maar daarom is het niet minder helder, integendeel, Dangre schrijft over de menselijke psyche en tegenstrijdige gevoelens zoals vroegtwintigste-eeuwse auteurs over de Grieken en Romeinen schreven. Ik bedoel dat als een compliment, al zullen sommige lezers zijn grazige stijl en uitgesponnen, beeldende taal wat zwaar op de hand vinden. Ja, in sommige hoofdstukken lijkt Dangre vergelijkingen per strekkende meter te verkopen, maar ik betrapte mezelf er af en toe toch op ze hardop te lezen en ervan te smullen.

Tussenjaren is een puike, literaire pageturner met een psychodramatische en filosofische inslag. Charles’ revanche op het leven, nee, op “een” leven, zindert na en laat een teerhartige twijfelaar niet onberoerd. Want vragen naar “wat als….” kan gevaarlijk zijn. En we meten allemaal hoe alles is aan hoe alles was, en vooral: aan hoe alles (n)ooit een keer zou zijn.

Yannick Dangre, Tussenjaren, De Bezige Bij, Amsterdam, 2025, 208 p.

Filip De Ceuster

Filip De Ceuster

docent Nederlandse taal, cultuur en literatuur aan de University of Sheffield en directeur van de Association for Low Countries Studies in the UK (ALCS). Promoveerde op een proefschrift over het tussenoorlogse proza van Maurice Gilliams

Geef een reactie

Gerelateerde artikelen

		WP_Hook Object
(
    [callbacks] => Array
        (
            [10] => Array
                (
                    [0000000000002b5b0000000000000000ywgc_custom_cart_product_image] => Array
                        (
                            [function] => Array
                                (
                                    [0] => YITH_YWGC_Cart_Checkout_Premium Object
                                        (
                                        )

                                    [1] => ywgc_custom_cart_product_image
                                )

                            [accepted_args] => 2
                        )

                    [spq_custom_data_cart_thumbnail] => Array
                        (
                            [function] => spq_custom_data_cart_thumbnail
                            [accepted_args] => 4
                        )

                )

        )

    [priorities:protected] => Array
        (
            [0] => 10
        )

    [iterations:WP_Hook:private] => Array
        (
        )

    [current_priority:WP_Hook:private] => Array
        (
        )

    [nesting_level:WP_Hook:private] => 0
    [doing_action:WP_Hook:private] => 
)