Deel artikel

kunst

De triënnale van Brugge daagt je uit: vind alle nesten en leer zien in het donker

8 juni 2021 6 min. leestijd

De triënnale van Brugge is voor de derde keer neergestreken in de stad. Nog tot 24 oktober 2021 kun je werk bekijken van dertien kunstenaars en architecten die zich hebben gebogen over het thema TraumA. Daarin schuilen meerdere lagen: het Duits indachtig kan het droom, ruimte of trauma betekenen. Daarmee schippert de triënnale tussen dromen en nachtmerries, tussen het aanwezige en het afwezige, tussen binnen en buiten.

Maak het jezelf gemakkelijk en haal in de Poortersloge eerst een plannetje op van de stadsroute met alle locaties. Je krijgt er ook uitleg over de route en de openingsuren van sommige installaties die zich op binnenlocaties bevinden. Niets wat je niet online kan vinden, maar ik apprecieer inmiddels wel wat analoge informatie en interactie. En je moet hier toch zijn om ook de expo De poreuze stad mee te pikken.

Deze expo vormt een fijn startpunt met een veertigtal werken van verschillende kunstenaars. Namen zoals Jana Cordenier, Thierry De Cordier, Joëlle Dubois, Kendell Geers, Hermann Nitsch, Ana Torfs en Filip Vervaet springen meteen in het oog. Maar de werken die mij vooral bijblijven zijn de tekeningen van Bilal Bahir, de reuzethermometers van Semâ Bekirović, de intimiderende figuren van Enrique Marty, de futuristische sculptuur van Julie Villard & Simon Brossard en het schijnbaar zachte werk Nomad van Gavin Turk.

Constructieve hoogtevrees

Hierna besluit ik meteen naar de plekken te gaan die het verst uit het centrum van de stad liggen. Na een wandeling van tien minuten bots ik op Strangler van Héctor Zamora – meteen een verrassende sculptuur. Of eerder ‘constructie’. Een gigantische, fluo-oranje steiger heeft zich een weg gebaand rond een uit de kluiten gewassen boom in de tuin van het Gezellehuis. Een trap leidt je tot helemaal bovenin de Oostenrijkse den. Het wordt al snel duidelijk wat dit werk met het thema te maken heeft; enige hoogtevrees is niet veraf tijdens de klim. De stellage is een nabootsing van een type slingerplanten die alle energie van een gastboom overnemen. Nadat die laatste is gestorven, leven de slingerplanten vrolijk verder. Maar de menselijke ingreep die Strangler is laat de boom in ere en voegt iets toe: je kunt dankzij de steigers genieten van de natuur en van een mooi vergezicht over Brugge en omstreken.

Hierna baan ik mij een weg naar de Potterierei. Daar is werk te bewonderen van Laura Splan en Gregor Schneider. Als je niet per ongeluk een omweg neemt zoals ik, dan doe je er elf minuten over. Van Laura Splan blijft vooral het kantwerk in de vorm van virussen mij bij. De verwijzing in dit verfijnde medium naar zowel Brugge als corona heeft tegelijk iets schattigs, verrassends en pittigs. Het contrast tussen oude ambacht en hedendaagse kunst weet ik ook te smaken.

In het Grootseminarie vind ik Black Lightning van Gregor Schneider. Even eerlijk: ik informeer mij graag zo weinig mogelijk voor ik naar tentoonstellingen ga. Dan kan ik optimaal verrast worden. En verrassen deed dit werk zeker. Sla de volgende alinea over als je ook een nietsvermoedende ervaring wil.

Deze installatie is pikdonker. Je moet je weg naar buiten zien te vinden op de tast. Gelukkig zijn de muren zacht en kun je onmogelijk verdwalen. Initieel zegt het paniekdier in mij dat ik stante pede rechtsomkeer moet maken en langs de ingang maar weer naar buiten moet. Maar dat doe ik niet. Doorzetten. Wat een werk voor een tentoonstelling die schippert tussen trauma, droom, realiteit en ruimtebeleving! Doe zeker ook de moeite om langs te gaan bij Colonnade van Gijs Van Vaerenbergh. De robuuste en toch elegante labyrintstructuur zal je niet teleurstellen. Is het een huis, een sculptuur of een monument?

Kunst of bouwwerf?

Ik ga terug richting het centrum. Op drie reien na elkaar vind je The Bruges Diptych van Jon Lott (Gouden-Handrei), Les Niches Parties van Nadia Naveau (Augustijnenrei) en Banisteria Caapi [Desnatureza 4] van Henrique Oliveira (Pottenmakersstraat – oké, geen rei, maar ook aan het water). Het werk van Jon Lott stond er toen ik langskwam volgens het informatiebord nog maar net, al ben ik niet zeker of het al af was. Volgens de beschrijving is het een architecturaal tweeluik dat bestaat uit Lotts bouwwerf op het water en het bestaande huis dat erachter staat. De ene is een kopie van de andere en speelt zo met wat je normaal niet kan zien van de historische stad; de binnenkanten.

De sculptuur van Henrique Oliveira gaan we ongetwijfeld veelvuldig op Instagram zien verschijnen – terecht. De ‘wortels’ zien eruit alsof ze daar al even lang groeien als de middeleeuwse stadsomwalling die ze overmeesteren. Een nietsvermoedende passant zou het verwarren met een natuurfenomeen, maar in werkelijkheid bestaat dit werk uit multiplex. Is wat we zien wel altijd wat we zien? De halfronde toren is bovendien een overblijfsel van de oudste stenen omwalling van Brugge – een stukje minder bekend erfgoed van de stad. Op deze locatie neem ik voor het eerst even een wandelpauze, terwijl ik de QR-code scan die op alle informatieborden prijkt. Dat had ik eerder moeten doen: de codes leiden je naar gesproken achtergrondinformatie op Spotify over de werken en de kunstenaars.

Dieper in het centrum bots ik eerst op Happy Coincidences van Amanda Browder. Voor deze gigantische collage verzamelde ze textiel, samen met de inwoners van Brugge. Elk stukje stof staat voor een persoonlijk verhaal. Zo brengt Browder mensen samen via haar creatieproces. Daarnaast transformeert ze stofjes en herinneringen die eerder privé waren tot een openbaar en toegankelijk kunstwerk. De locatie van Happy Coincidences is overigens niet zo toevallig als de titel je tracht wijs te maken. Op de Verversdijk kwamen in de middeleeuwen ververs samen om hun lakens te kleuren.

Contrasten

Het werk Inner Circle van Nadia Kaabi-Linke op de Burg staat in schril contrast met de zachtheid van Browders stoffen. Met scherpe pinnen maakt ze van openbare zitbanken vijandige objecten. We worden van dit rustpunt geweerd als duiven. Je kan je op meerdere niveaus inbeelden hoe dit werk zich verhoudt tot TraumA, maar het is de kunstenares vooral te doen om kritiek op sociale kringen waar problemen vaak achter gesloten deuren worden gehouden. Trauma in privéruimtes dus. De cirkelvorm verwijst naar familiale structuren, werksituaties en arbeidscontexten of exclusieve clubs en geprivilegieerde gemeenschappen die vaak een cirkelvorm gebruiken in hun logo. Vorm en inhoud zijn hier even pijnlijk.

Overal in de stad zijn trouwens nestjes te vinden van Adrián Villar Rojas. De sculptuurtjes uit onder andere modder, klei en twijgen vallen te spotten op monumenten, gevels en palen. Naar het schijnt toch. Ik heb er helaas geen weten te vinden. Maar de volgende keer dat ik in Brugge ben, hou ik zeker mijn ogen open.

Ik sluit mijn ronde van de triënnale af met Who is afraid of Natacha? van Joanna M & CT Jasper in het Begijnhof en And the World Keeps Turning van Nnenna Okore. Okore heeft de Poertoren ingepakt met rode, organische bollen. De bollen zijn geïnspireerd op kant, de rode kleur op de typische lokale bakstenen. Het is een blikvanger die een stuk van de stad domineert en opslokt, en die tegelijk de aandacht trekt naar het bouwwerk. Weer een werk vol tegenstellingen.

Voor de triënnale van Brugge zijn er mooie kunstenaars samengebracht die het thema in al zijn gelaagdheid hebben vormgegeven. En elk op zijn eigen manier. Waar bij Gregor Schneider of Héctor Zamora het aspect van angst je duidelijk toegrijnst, komen de andere schakeringen – ruimte, droom, realiteit versus werkelijkheid – elders subtieler tot uiting. De afwisseling tussen grootschalige blikvangers en intiemere of meer verborgen werken zorgt voor een ritme dat ruimte laat voor verwondering.

Volg de route in één keer, of kom een paar keer naar Brugge. Sowieso moet Danse Macabre van Hans Op de Beeck nog worden opgebouwd, een werk waar ik heel nieuwsgierig naar ben. Mij gaat Brugge dus nog wel eens zien.

Img 7687

Yasmin Van ‘tveld

schrijver, (eind)redacteur, vertaler en hoofdredacteur van het literaire tijdschrift Kluger Hans

Reacties

Reacties zijn gesloten.

Lees ook

		WP_Hook Object
(
    [callbacks] => Array
        (
            [10] => Array
                (
                    [00000000000027c60000000000000000ywgc_custom_cart_product_image] => Array
                        (
                            [function] => Array
                                (
                                    [0] => YITH_YWGC_Cart_Checkout_Premium Object
                                        (
                                        )

                                    [1] => ywgc_custom_cart_product_image
                                )

                            [accepted_args] => 2
                        )

                    [spq_custom_data_cart_thumbnail] => Array
                        (
                            [function] => spq_custom_data_cart_thumbnail
                            [accepted_args] => 4
                        )

                )

        )

    [priorities:protected] => Array
        (
            [0] => 10
        )

    [iterations:WP_Hook:private] => Array
        (
        )

    [current_priority:WP_Hook:private] => Array
        (
        )

    [nesting_level:WP_Hook:private] => 0
    [doing_action:WP_Hook:private] => 
)