deBuren vroeg achttien jonge schrijvers uit Vlaanderen en Nederland om eeuwenoude topstukken uit de Eregalerij van het Rijksmuseum een stem te geven vanuit één kernvraag: wat zie je als je door een genderbril naar deze schilderijen kijkt? Cesar Majorana geeft het woord aan een schilderij in de schaduw van de Nachtwacht: ‘Iedereen wil in mij een kopie zien, maar ik kan je beloven dat een obsessie met het verleden niet gezond is.’

Aanschouw de Nachtwacht, de macho van het Rijksmuseum. Zie de kleinere, completere kopie van de Nachtwacht ernaast. Zij kijkt toe hoe die Nachtwacht gefotografeerd wordt, het hoogtepunt van iedere rondleiding is en het reisdoel van menig museumbezoek. Wat heeft zij je te vertellen? Als je bereid bent haar verhaal te horen, neem dan diep adem, en doe wat er van je gevraagd wordt.

Het is misschien een gekke vraag, maar zou je dichter bij me willen staan? Zodat je de textuur op mijn huid kunt zien, het reliëf op de randen van mijn lijst? Toe, kom dicht genoeg staan om mijn verflagen te ruiken.

Beeld je nu eens in dat je aan mij zit, de vezels van mijn huid raakt, je vingers langs de randen van mijn lijst haalt. Dat je voelt hoe ik mijn lak draag.

Ik ben zoals mijn voorganger, maar meer... beschikbaar.

De mensen zeggen:
Achter iedere succesvolle man staat een...

De mensen zeggen nooit:
De meeste vrouwen staan in de schaduw van een man.

Ik ben heus niet naïef. Ik snap best dat er verschillen zijn tussen schilderijen en hun kopie. Tussen man en vrouw. Een verschil is onder andere dat ik ooit heb gehuild, toen iemand zei dat ik de moeite waard was. Hij huilt liever niet in het openbaar.

Ook niet toen een man met een keukenmes voor hem stond, riep ‘ik ben de messias’ en het mes recht door zijn hart stak. Hij is groter dan dat. Hij dient zich staande te houden.

Hoe zeggen ze dat ook alweer?

Vrouwen rijpen als bier, mannen als wijn?

In ieder geval voelde niemand zich door de jaren heen geroepen om met een keukenmes in mij te snijden. Mijn grootste beschadiging is het constante besef dat niemand mij wil aanvallen.

Ik lach als mensen vragen waarom ik zo boos kijk.

Ik vraag me af of ik een kopie ben van een origineel dat niet eens meer bestaat. Een masker waar niks achter schuilt.

Toegeschreven aan Gerrit Lundens, Kopie naar De Nachtwacht. Officieren en andere schutters van wijk II in Amsterdam onder leiding van kapitein Frans Banninck Cocq en luitenant Willem van Ruytenburch, ca. 1642 - ca. 1655 © National Gallery London

Nu je toch hier staat heb je het vast gezien. Ik heb meer te bieden. Geef het maar toe. Ik zag je kijken en jij ziet het. De stroken links van me en boven me is hij verloren door de jaren. Jij ziet het toch? Ik ben niet ingekort en bijgeschaafd. De geschiedenis herhaalt zich nooit, maar wordt altijd ergens herboren. Komt terug in nieuwe vormen. Krijgt een masker op en draagt het verleden bij zich.

Kom nog één stapje dichterbij.
Raak mij aan.
Toe, ik smeek je. Kom dichterbij.
Raak mij aan.
En wees nu eerlijk.
Stel.

Stel dat je een mes hebt. Ik bedoel, dat zou kunnen, als je nu een mes in je handen had. Zou je het dan misschien in mij willen laten glijden? Mijn oppervlaktespanning willen breken? Vind je mij belangrijk genoeg voor een moorddaad?

Iedereen wil in mij een kopie zien, maar ik kan je beloven dat een obsessie met het verleden niet gezond is.

Het zal goed voelen. Als een heroïsche daad, wanneer je deze herhaling op pauze zet. Ik kan jou vereeuwigen, als jij mij van diezelfde eeuwigheid verlost.

Treed toe in deze spotlight.

Kom bij me staan en steek je handen in de lucht.

Roep: ‘we zijn allemaal een kopie van iets groters.’

Steek dan het mes in me.