"Het oor te luisteren leggen." Poëzie van essays van Huub Beurskens

Toen de Tachtigers ruim honderd jaar geleden het l'art-pour-l'art-principe formuleerden als basis van hun poëtica was dat een verfrissende stellingname, die het begrip ‘Schoonheid' definitief wenste te ontdoen van welke ethische bijklank dan ook. Hoewel de invloed van Forum, als inhoudelijke tegenbeweging, nog altijd merkbaar is (men denke bijvoorbeeld politiek bepaalde controverse tusssen Mulisch en Gerard Reve), lijkt het pleit inmiddels toch wel beslecht te zijn in het voordeel van het autonomie-beginsel. Toen Margriet de Moor zich bijvoorbeeld nog eens over deze kwestie uitsprak (zij deed dat eind 1994, tijdens een door haar verzorgde Albert Verwey-lezing), viel mij de grote vanzelfsprekendheid op waarmee zij de discussie samenvatte: ‘Dat de kunst geen middel is, maar doel, is nooit consequenter onder woorden gebracht dan door de kunstenaars van de l'art pour l'art uit de tweede helft van de vorige eeuw. Om groots te zijn hoeft de kunst niet perse aan te haken bij iets groots buiten zichzelf. Zij hadden, en hebben, hierin domweg gelijk'.
Huub Beurskens (º 1950) neemt met dit vanzelfsprekende gelijk geen genoegen. Met onophoudelijke nieuwsgierigheid stelt hij in zijn poëzie en essays opnieuw de verhouding aan de orde tussen kunst en werkelijkheid. In zijn cultuurhistorische beschouwingen bestrijkt hij bovendien een breed spectrum, waarbij - wisselend en in samenhang - zulke uiteenlopende disciplines de revue passeren als literatuur, schilderkunst, muziek, film en variété.
Hoewel Beurskens al vrij snel verhalen is gaan schrijven en romans laat ik zijn fictionele proza, uit praktische overwegingen, hier verder buiten beschouwing. Het feit dàt hij zo'n diversiteit aan genres beoefent, is natuurlijk een opvallend gegeven. Evenmin kan het toeval zijn dat er regelmatig sprake is van genreoverschrijding: in verschillende dichtbundels komen prozateksten voor, terwijl de ‘ik' uit zijn essays soms over lijkt te gaan in een fictief personage. Beurskens wil zich kennelijk niet laten beperken door al te strikte literaire codes.